Όλα όσα δεν καταλάβαμε από τη συνέντευξη του Γιάννη Δραγασάκη στο Βήμα και δεν ντρεπόμαστε να ρωτήσουμε γι’ αυτά

Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης, αναδημοσιεύουμε τη συνέντευξη που έδωσε ο Γιάννη; Δραγασάκης, επικεφαλής τής ομάδας επεξεργασίας τού ΣΥΡΙΖΑ, στο Βήμα τής Κυριακής που μας πέρασε. Ακολουθώντας τη σειρά τών ερωτήσεων και απαντήσεων, παραθέτουμε στο τέλος τις κυριότερες απορίες και ερωτήματα οι οποίες μάς οδήγησαν στα συμπεράσματα που επιγραμματικά διατυπώσαμε πριν τρεις ημέρες.

ЖΟЖΟЖΟЖΟЖ

1. Κύριε Δραγασάκη, οι συγκρούσεις σας με τη Χρυσή Αυγή λόγω του θεσμικού σας ρόλου ως αντιπροέδρου της Βουλής, είναι συνεχείς. Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξει στενότερη διακομματική συνεργασία για την αντιμετώπιση του φαινομένου;  Μπορεί μία τέτοια διαδικασία να διαμορφώσει και ένα διαφορετικό πολιτικό τοπίο, π.χ. συνεργασίες με πολιτικό - δημοκρατικό πρόταγμα και όχι οικονομικό;

Για να είμαστε ακριβείς δεν είναι το προεδρείο της Βουλής που είναι σε σύγκρουση με τη Χρυσή Αυγή. Είναι η Χρυσή Αυγή η οποία συστηματικά ενεργεί προκλητικά και προσβλητικά προς το Σύνταγμα, τον Κανονισμό της Βουλής και το Προεδρείο. Πάντως, όπως δήλωσε και ο Πρόεδρος της Βουλής, ως Προεδρείο, έχουμε κοινές εκτιμήσεις και ενιαία στάση απέναντι στα φαινόμενα αυτά. Αναμένουμε και άλλες προκλήσεις και είμαστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε με τρόπο θεσμικό και ενιαίο.

Σε ό,τι αφορά τώρα το ερώτημά σας, το πολιτικό – δημοκρατικό πρόβλημα δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από το οικονομικό διότι είναι ακριβώς η συρρίκνωση του κοινωνικού περιεχομένου που ευτελίζει  τη δημοκρατία, ιδιαίτερα στα μάτια των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Αυτό όμως που πρωτίστως εμποδίζει μια ευρεία δημοκρατική αντιρατσιστική και  αντιφασιστική συμπαράταξη είναι ότι υπάρχουν δυνάμεις, ακροδεξιές, κρατικοδίαιτες και διαπλεκόμενες μέσα στο καταρρέον σύστημα, που  βλέπουν την δήθεν «αντισυστημική» Χρυσή Αυγή ως το μακρύ χέρι και ύστατο στήριγμα της εξουσίας τους.

2. Το μετασυνεδριακό τοπίο στον ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύει δύο τάσεις, με σοβαρές διαφορές. Πώς και για πόσο μπορούν να συνυπάρξουν η εμμονή της Αριστερής Πλατφόρμας στην μονομερή διαγραφή του χρέους και η δική σας άποψη της επαναδιαπραγμάτευσης και του μορατόριουμ στην αποπληρωμή του;

Το βήμα έγινε. Ο ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ είναι γεγονός. Ο ΣΥΡΙΖΑ βγήκε από το Συνέδριο ενιαίος και δυνατός, έτοιμος για ένα νέο, μεγάλο άνοιγμα στην κοινωνία και τις δυνάμεις που προσβλέπουν σ’ αυτόν ως δύναμη ελπίδας και προοπτικής. Θέσαμε τις βάσεις για τη συσπείρωση της Αριστεράς και για το μετασχηματισμό της σε δύναμη πρωταγωνιστική και ηγετική της κοινωνίας.

Βεβαίως και μετά το Συνέδριο ο καθένας μπορεί να έχει τις ιδιαίτερες προσωπικές απόψεις του και ο διάλογος μπορεί να συνεχίζεται. Όμως οι θέσεις που δεσμεύουν όλους μας και τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ είναι οι αποφάσεις που το Συνέδριο συλλογικά έλαβε. Οτιδήποτε πέρα απ’ αυτό είναι ξένο προς την δημοκρατική και συλλογική κουλτούρα της Αριστεράς.

3. Σας ικανοποίησε η εικόνα εσωτερικής πόλωσης που επικράτησε;

Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εκλέχθηκε με ποσοστό 75%. Το καταστατικό λειτουργίας και η πολιτική απόφαση εγκρίθηκαν με πολύ μεγάλες πλειοψηφίες. Σε ποια πόλωση λοιπόν αναφέρεστε;

Εμείς, ξέρετε, δεν προσβλέπουμε σε ένα ιδεολογικά μονολιθικό κόμμα. Θέλουμε ένα κόμμα ιδεολογικά ζωντανό και προγραμματικά ριζοσπαστικό, σχολείο δημοκρατίας και συλλογικότητας. Και ένα πρώτο βήμα, αλλά σημαντικό, έγινε ήδη προς αυτή την κατεύθυνση.

4. Γιατί η μία θέση είναι πιο ρεαλιστική από την άλλη; Γιατί εν τέλει η Ευρώπη να δεχθεί ένα μορατόριουμ στην εξόφληση του χρέους; Κι αν σας «προλάβει» η σημερινή κυβέρνηση και εξασφαλίσει ευνοϊκότερους όρους; Μία άποψη είναι πως σε κάτι τέτοιο ποντάρει ο κ. Σαμαράς…

Αν με τον όρο «ρεαλιστική» εννοείτε εύκολη, εδώ που φτάσαμε δεν υπάρχουν εύκολες ούτε ανώδυνες λύσεις. Πολύ περισσότερο που το συσσωρευμένο χρέος χρησιμοποιείται ως μοχλός εξάρτησης και υποταγής. Αυτός είναι ο λόγος που δεν έγινε εξ αρχής ρύθμιση του χρέους. Κι αυτός είναι ο βαθύτερος λόγος που σήμερα αρνούνται μια ριζική λύση. Το ζητούμενο στις συνθήκες αυτές δεν είναι ούτε η παθητική αναμονή ούτε ο μαξιμαλισμός των στόχων, αλλά η χάραξη εκείνης της στρατηγικής που θα μας επιτρέψει να οικοδομήσουμε τις αναγκαίες συμμαχίες, να αλλάξουμε τους συσχετισμούς, και να απαλλαγούμε τελικά από την παγίδα του χρέους και τη θηλιά της εξάρτησης. Και αυτό ακριβώς επιδιώκει η πολιτική μας, όπως επιβεβαιώθηκε και από το Συνέδριο.

5. Σε ενάμιση μήνα διεξάγονται οι γερμανικές εκλογές. Τι εκτιμάτε ότι μπορεί να αλλάξει στην Ευρώπη; Σε ποια κατεύθυνση; Και ποιος πιστεύετε ότι θα είναι ο ρόλος των ΗΠΑ στο εξής;

Δεν αναμένουμε δραματικές αλλαγές στην γερμανική στρατηγική. Παρόλο που η ύφεση επεκτείνεται και στον πυρήνα της Ευρώπης, από μόνο του το γεγονός αυτό δεν είναι ικανό να επιβάλει αλλαγή πολιτικής, διότι η ύφεση είναι μέρος του σχεδίου που υλοποιείται. Μια ισχυρότερη πίεση από τις ΗΠΑ και τις αγορές δεν θα μπορέσει να αγνοηθεί αλλά δεν αποτελεί πηγή ελπίδας για εμάς διότι οι εν λόγω εξωγενείς πιέσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μια ακόμη πιο «γερμανική» και αυταρχική Ευρώπη. Πρώτη επιλογή, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να είναι η συντονισμένη πάλη για αλλαγή των συσχετισμών στο εσωτερικό της Ευρώπης, η από τα αριστερά ανατροπή της σημερινής πολιτικής και των κυβερνήσεων που την ασκούν σε μια σειρά χώρες.

6. Τι νέο έχει να προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ σε προγραμματικό επίπεδο;

Η κεντρική ιδέα, όπως προσωπικά την κατανοώ, είναι, αντί να μοιρολογούμε πάνω στα οικονομικά και τα κοινωνικά ερείπια που δημιουργεί η κρίση και η πολιτική των μνημονίων, αντί να αναζητούμε τις λύσεις στο χρεοκοπημένο ή εξαντλημένο παρελθόν, να κατανοήσουμε τις συνθήκες που θα καθορίσουν τις πρωτοπορίες  και τις ηγεμονίες του μέλλοντος, και να μεταφέρουμε το πεδίο της ταξικής και της εθνικής μάχης στο έδαφος αυτό.

Αν π.χ. συμφωνήσουμε ότι ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός είναι αυτός που είναι σε κρίση, τότε οι πρωτοπόροι του μέλλοντος θα είναι αυτοί που πρώτοι θα προχωρήσουν σε έναν μετα-νεοφιλελεύθερο δρόμο και θα δημιουργήσουν ένα νέο υπόδειγμα, μια νέα «οικονομία των αναγκών», βασισμένη στην καινοτόμο παραγωγή, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα, την αλληλέγγυα δημοκρατία και την αειφορία.

Αν συμφωνήσουμε επίσης ότι το από ιστορική άποψη ιδιαίτερο στοιχείο της παρούσας κρίσης δεν βρίσκεται στην οικονομική αλλά στην ηθική, την  αξιακή και την οικολογική της διάσταση, δηλαδή στους σκοπούς και τα κίνητρα, τότε δεν είναι οι ποσοτικοί δείκτες αλλά η συλλογική και η προσωπική αξιοπρέπεια, το συλλογικό και ατομικό «ευ ζην», που με το σύγχρονο κοινωνικό του περιεχόμενο θα μπορούσε να γίνει ο στόχος και το μέσο του νέου τρόπου ανάπτυξης και των νέων προτύπων κατανάλωσης.

Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν το σταμάτημα της καταστροφής, άρα την απεξάρτηση από τα μνημόνια και τα χρέη του παρελθόντος, και την ανάδειξη νέων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων στην ηγεσία της χώρας, με πυρήνα τους τον κόσμο της εργασίας και την Αριστερά.

7. Ποια είναι τα εργαλεία που επιλέγετε εσείς για την υπέρβαση της κρίσης; Μία από τις βασικές πηγές κριτικής κατά του κόμματός σας είναι ότι οραματίζεστε με ανεδαφικό τρόπο την αναβίωση του κράτους των προηγούμενων δεκαετιών. Δεν είναι επίσης ξεκάθαρο σε πολλούς αν μιλάτε για αναβίωση της πολιτικής των ελλειμμάτων ή όχι.

Όχι δεν επιδιώκουμε αναβίωση της πολιτικής των ελλειμμάτων, πράγμα άλλωστε ανέφικτό από τη στιγμή που δεν υπάρχει η δυνατότητα κρατικού δανεισμού. Εκείνο όμως το οποίο επιδιώκουμε είναι πρώτον ο επαναπροσδιορισμός του ορισμού του πρωτογενούς ελλείμματος, έτσι ώστε να μην συμπεριλαμβάνονται σε αυτό οι δημόσιες επενδύσεις, και, δεύτερον, η δυνατότητα χρηματοδότησης των δημοσίων επενδύσεων από ευρωομόλογα ή άλλον ευρωπαϊκό θεσμό. Το αίτημα αυτό το θέτει και η ιταλική κυβέρνηση όπως και πολλές άλλες πολιτικές δυνάμεις σε όλη την Ευρώπη. Είναι θλιβερό που η ελληνική κυβέρνηση ακόμη και κατά την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Λέττα στην Αθήνα απέφυγε να αναφερθεί έστω στο θέμα αυτό.

Σε ό,τι αφορά στο άλλο σκέλος του ερωτήματός σας, ο κρατικός καπιταλισμός δεν είναι ούτε ο στόχος μας ούτε το όραμά μας. Ούτε τον θεωρούμε προθάλαμο του σοσιαλισμού.  Αυτή η τριτοκοσμική άποψη αποδείχθηκε όχι μόνο λανθασμένη αλλά και επικίνδυνη.  Επιβιώνει ακόμη σε τμήματα της αριστεράς αν και διαπιστώνω ότι τελευταία μαζί με τους όρους κρατικοποίηση ή εθνικοποίηση χρησιμοποιείται και ο όρος «κοινωνικοποίηση», έστω και με ένα ασαφές περιεχόμενο. Επομένως η βάση της πολιτικής μας δεν είναι αναβίωση του κράτους των προηγούμενων δεκαετιών αλλά ο επαναπροσδιορισμός της ίδιας της έννοιας  και του περιεχομένου του κράτους, του κοινωνικού σκοπού του και των ορίων του στο πλαίσιο μιας πλουραλιστικής μεταβατικής οικονομίας.

8. Το ερώτημα που κυριάρχησε από το 2009 κι έπειτα, είναι αυτό της χρηματοδότησης. Το «πού θα βρείτε τα λεφτά;», έφερε το «λεφτά υπάρχουν» και τα συνακόλουθα. Εσείς από πού θα αντλήσετε πόρους προκειμένου να ασκήσετε την πολιτική που περιγράφετε;

Σε ένα λάθος ερώτημα δεν μπορεί να δοθεί η ορθή απάντηση. Και το ερώτημα αν υπάρχουν ή δεν υπάρχουν λεφτά γενικώς είχε τεθεί εξαρχής σε λάθος βάση. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να συνειδητοποιήσουμε τις ριζικά νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και να επεξεργασθούμε πολιτικές διεξόδου από την κατάσταση ασφυξίας στην οποία βρισκόμαστε, με δεδομένο ότι το κράτος δεν θα μπορεί επί μακρόν να δανεισθεί, οι τράπεζες θα είναι για χρόνια παγιδευμένες στα παλιά, μη εξυπηρετούμενα δάνεια, και σημαντικό μέρος του συσσωρευμένου πλούτου έχει απαξιωθεί ή φυγαδευτεί στο εξωτερικό. Χρειαζόμαστε, επομένως, ένα πλαίσιο πολιτικής το οποίο θα επιδιώξει μια ριζική λύση στο ζήτημα του χρέους, των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των τραπεζών, τη δημιουργία περιουσιολογίου και ενός δίκαιου και αποτελεσματικού φορολογικού συστήματος, τη δίκαιη διανομή και αναδιανομή, τη στοχευμένη και παραγωγική χρήση των πόρων.

9. Στο πλαίσιο αυτών που αναφέρατε προηγουμένως τι συγκεκριμένες λύσεις θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε;

Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που, για να ξεφύγουμε από τους τεράστιους κινδύνους που μας απειλούν, χρειαζόμαστε ένα συνδυασμό συμβατικών και μη συμβατικών λύσεων, ορθόδοξων και ετερόδοξων μέσων. Πέρα από τον επανασχεδιασμό της χρήσης των ευρωπαϊκών πόρων και την αξιοποίηση των όποιων διαθέσιμων συμβατικών μέσων, πρέπει να στραφούμε και σε εναλλακτικά μέσα και πολιτικές.

Με δεδομένη π.χ. την δημοσιονομική στενότητα, θα έπρεπε να είχαμε εκδώσει ήδη ομόλογα ειδικού σκοπού που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εναλλακτικό μέσο πληρωμής, και να θέσουμε σ’ εφαρμογή εναλλακτικά μέσα δημιουργίας ρευστότητας.

Με δεδομένη την αδυναμία μας να καθορίσουμε την νομισματική πολιτική, πρέπει με άλλους τρόπους να επηρεάσουμε την πιστωτική πολιτική, έτσι ώστε οι περιορισμένοι πόροι να κατευθυνθούν εκεί που επιβάλλουν οι προτεραιότητες της πολιτικής και όχι εκεί που συμφέρει κοντόφθαλμα τις τράπεζες.

Δεδομένου ότι οι ριζικές λύσεις στο πρόβλημα του ισοζυγίου πληρωμών είναι μόνο μακροπρόθεσμες, πρέπει να εφαρμόσουμε μέσα βραχυπρόθεσμης απόδοσης για την αποθάρρυνση των εισαγωγών και τον επηρεασμό των διαρθρωτικών, μη εργασιακών παραγόντων  του κόστους παραγωγής.

Αυτά είναι όμως μόνο κάποια ενδεικτικά παραδείγματα.

10. Κάποιοι παρατηρούν μία μεταστροφή του επιχειρηματικού κόσμου, ο οποίος δεν δείχνει να «φοβάται» πια τον ΣΥΡΙΖΑ, χαρακτηριστική ήταν και η συγχαρητήρια επιστολή του προέδρου του ΣΕΒ προς τον κ. Τσίπρα για την εκλογή του στην ηγεσία του κόμματος.

Ο επιχειρηματικός κόσμος βέβαια δεν είναι ενιαίος.  Οι παραδοσιακές διακρίσεις ανάμεσα σε μικρό και μεγάλο κεφάλαιο, σε ξένες και ντόπιες επιχειρήσεις, αν και διατηρούν τη σημασία τους, επικυριαρχούνται από νέες αντιθέσεις που σχετίζονται με τη στάση του επιχειρηματικού κόσμου απέναντι στη δημοκρατία, με τον διαφανή ή μη τρόπο συσσώρευσης του κεφαλαίου, την αποδοχή ή όχι  εργασιακών και οικολογιών δεσμεύσεων, την πραγματοποίηση ή όχι επενδύσεων κλπ.

Επομένως και η δική μας στάση απέναντι στον επιχειρηματικό κόσμο δεν μπορεί να είναι ισοπεδωτική, επίπεδη ή τυφλή. Πολύ περισσότερο που, ειδικά στη χώρα μας, στα χρόνια της δικομματικής και νεοφιλελεύθερης ασυδοσίας έχει γιγαντωθεί ένας «γκρίζος» ή και κατάμαυρος καπιταλισμός, που ζει από τα λαθρεμπόρια, τη φοροκλοπή, τη διαφθορά, τις μίζες και τη διαπλοκή. Είναι ακριβώς εκείνα τα  συμφέροντα που βυσσοδομούν ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ διότι τρέμουν την πολιτική αλλαγή. Για αυτό το λόγο εξάλλου κτίζουν συμμαχίες με τμήματα της ΝΔ ακόμη και με τη Χρυσή Αυγή. Με αυτό το πλέγμα συμφερόντων δεν υπάρχουν δυνατότητες δικής μας «ειρηνικής συμβίωσης». Η σύγκρουση μιας κυβέρνησης της Αριστεράς μαζί τους θα είναι αδυσώπητη. Ακριβώς γι’ αυτό θα διαψευσθούν τόσο εκείνοι που βιάστηκαν να μιλήσουν για συμβιβασμούς του ΣΥΡΙΖΑ όσο και εκείνοι που τον εμφανίζουν ως μπαμπούλα ή εχθρό προς κάθε μορφή επιχειρηματικότητας.

Στις συνθήκες αυτές, το γεγονός ότι ο ΣΕΒ δείχνει να αναγνωρίζει τον θεσμικό ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης συνιστά ένα γεγονός που ασφαλώς δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Όμως δεν πρέπει να δίνονται στο γεγονός αυτό διαστάσεις ή προεκτάσεις που το υπερβαίνουν.

11. Συνεργασίες: είστε έτοιμοι και διατεθειμένοι για όλα —εντός φυσικά δημοκρατικών πλαισίων; Αν συζητάτε με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, γιατί όχι με την ΔΗΜΑΡ ή «μετανοημένα» τμήματα του ΠαΣοΚ ή της ΝΔ;

Οι στατικές εικόνες στην πολιτική μπορεί να είναι παγιδευτικές. Ιδίως όταν μια κοινωνία, όπως η δική μας, έχει ανάγκη από μια καθεστωτική αλλαγή, η αποσύνθεση του παλιού καθεστώτος δεν έχει όρια. Το μόνο, λοιπόν, που θα μπορούσα στη φάση αυτή να πω ως απάντηση στο ερώτημά σας είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη και στην περίπτωση που έχει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, ενδιαφέρεται να υπάρξει η ευρύτερη δυνατή συμπαράταξη στη βάση του προγράμματος που θα έχει εγκρίνει ο ελληνικός λαός.

≈≈≈

Απορίες και ερωτήματα

Ι. Η πρώτη απορία δεν συνδέεται με κάποια απάντηση αλλά με ερώτηση —όμως οι συνεντεύξεις δεν είναι μόνο οι απαντήσεις, είναι και οι ερωτήσεις έτσι δεν είναι; Απορούμε λοιπόν πώς και ο πέραν πάσης αμφιβολίας έμπειρος συντάκτης Άγγελος Κωβαίος, όταν στη δεύτερη ερώτησή του εισάγει στη συζήτηση το ζήτημα της αντιπολιτευόμενης Αριστερής Πλατφόρμας, δεν επέλεξε το μεγάλο ατού της —«σύντροφοι, γιατί να υπονοούμε με περίπλοκες και δισήμαντες διατυπώσεις ότι ακόμα και η έξοδος από την ευρωζώνη είναι ένα από τα όπλα που θα χρησιμοποιήσουμε και να μη το πούμε καθαρά και ξάστερα;»— αλλά επέλεξε ένα από τα πιο αδύνατα χαρτιά της, τη μονομερή διαγραφή τού χρέους (μονομερής διαγραφή μπορεί να προκύψει και μετά από διαπραγματεύσεις, αν ναυαγήσουν), χαρακτηρίζοντάς το μάλιστα ως εμμονή. Συνιστά αυτό μία κάπως ‘‘φιλική’’ στάση τής ναυαρχίδας τού ΔΟΛ προς τον Δραγασάκη και τις απόψεις τής ηγετικής ομάδας που εκφράζει (πέραν βέβαια του δεδομένου φιλοΕΕ προσανατολισμού τής εφημερίδας); Κι αν όντως συνιστά μία τέτοια στάση, γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;

ΙΙ. Ερωτώμενος (3^η ερώτηση) για την εικόνα εσωτερικής πόλωσης που επικράτησε στο Συνέδριο, ο ΓΔ απαντά, επικαλούμενος ποσότητες (νούμερα) και όχι ποιότητες (κλίμα διαλόγου): «Σε ποια πόλωση λοιπόν αναφέρεστε;». Αν για τον Δραγασάκη δεν συνιστούν πόλωση τα γιουχαΐσματα και οι μούντζες που επεφύλαξε ο ‘‘μαχητικός’’ πυρήνας της προεδρικής πλειοψηφίας, τι συνιστά; Κι αν πάλι θέλησε απλώς να κουκουλώσει τα πράγματα, τι νόημα έχει αυτό, από τη στιγμή που όλοι, παροικούντες την Ιερουσαλήμ και μη, ξέρουν πολύ καλά τι συνέβη όπως και ξέρουν πολύ καλά ότι επί τής ουσίας το εσωτερικό σχίσμα τού ΣΥΡΙΖΑ, κληρονομιά εν πολλοίς από τον παλιό ΣΥΝ, έχει βαθύνει; Δεν θα έπρεπε το κομμάτι τής Αριστεράς που, μεταξύ άλλων, αυτοπροσδιορίζεται και ως Ανανεωτική, να έχει απαλλαγεί πρώτο και καλύτερο από τον χρόνιο στρουθοκαμηλισμό τής Αριστεράς;

ΙΙΙ. Απαντώντας στην 4^η ερώτηση ο ΓΔ κάνει σαφή υπαινιγμό —και πολύ ορθά— για τα δύσκολα που έχουμε μπροστά μας έτσι κι αλλιώς («εδώ που φτάσαμε δεν υπάρχουν εύκολες ούτε ανώδυνες λύσεις»). Αυτό έρχεται σε ευθεία αντίθεση με όσα υποστήριξε πριν από τρεις μήνες ο Γιάννης Μηλιός, με τον οποίο μοιράζεται κοινές ευθύνες (και οι δύο είναι κορυφαία στελέχη τού οικονομικού επιτελείου τού ΣΥΡΙΖΑ), αλλά και κοινές αντιλήψεις (αμφότεροι ασπάζονται και στηρίζουν την κυρίαρχη γραμμή), όταν είχε επικρίνει ειρωνικά το ΑΚΕΛ επειδή έκανε λόγο για «θυσίες τού Κυπριακού λαού» σε περίπτωση εξόδου τής Κύπρου από την ευρωζώνη. Τι σημαίνει άραγε αυτό; Ότι για το οικονομικό επιτελείο τού ΣΥΡΙΖΑ οι μόνες θυσίες που αξίζουν τον κόπο είναι αυτές οι οποίες απαιτούνται για να παραμείνει η Ελλάδα στο ευρώ «πάση θυσία»;

IV. Ο ΓΔ μας καλεί εμμέσως πλην σαφώς να συμφωνήσουμε ότι «ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός είναι αυτός που είναι σε κρίση» και να προχωρήσουμε σε «έναν μετα-νεοφιλελεύθερο δρόμο» για να δημιουργήσουμε «ένα νέο υπόδειγμα μια νέα ‘‘οικονομία τών αναγκών’’».

Τι ακριβώς είναι αυτός ο «μετα-νεοφιλελεύθερος δρόμος», δεδομένου ότι, στο λόγο τού ΓΔ, ό όρος νεοφιλελεύθερος από επιθετικός προσδιορισμός τού καπιταλισμού ξαφνικά αυτονομείται σε κάτι ξεχωριστό και αυθύπαρκτο; Πρόκειται για έναν καινούργιο τρόπο παραγωγής, πέρα από τον ατομικιστικό/κεφαλαιοκρατικό/κερδοσκοπικό (καπιταλιστικό) και τον συλλογικό/κοινωνιοκεντρικό (σοσιαλιστικό);

Και τι ακριβώς είναι «το νέο υπόδειγμα», αυτή «η νέα οικονομία τών αναγκών»; Υπονοεί εδώ ο ΓΔ τη λεγόμενη «συνεταιριστική, αλληλέγγυα και κοινωνική οικονομία», που καταλαμβάνει σύμφωνα με τους υποστηρικτές της ένα δικό της ιδιαίτερο χώρο και δεν υπάγεται ούτε στο κράτος ούτε στην αγορά; Αν ναι, γιατί την υπονοεί και δεν την κατονομάζει, από τη στιγμή που και ο ίδιος αλλά και άλλα στελέχη τού ΣΥΡΙΖΑ έχουν αναφερθεί ονομαστικά σε αυτήν, επωφελούμενος και από το ευρύ αναγνωστικό κοινό που προσελκύει το Βήμα, ώστε να το φέρει σε μία εξοικειωτική επαφή με την ιδέα που εκφράζει ο όρος;

V. Ο ΓΔ λέει με έμφαση ότι «ο κρατικός καπιταλισμός δεν είναι ούτε ο στόχος μας ούτε το όραμά μας». Πώς μπορεί να το ερμηνεύσει κανείς αυτό, αν το αντιπαραθέσει με το σημείο 9 των προγραμματικών στόχων όπως αυτές παρατίθενται στην Πολιτική Απόφαση του πρόσφατου Συνεδρίου («Ακυρώνουμε τις προβλεπόμενες ιδιωτικοποιήσεις και τη λεηλασία του δημόσιου πλούτου, επαναφέρουμε υπό δημόσιο έλεγχο και ταυτόχρονα ανασυγκροτούμε πλήρως τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας που έχουν ιδιωτικοποιηθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία ιδιωτικοποίησης, ώστε να διαμορφώσουμε έναν ισχυρό, παραγωγικό, αποτελεσματικό και ανοιχτό σε συνεργασίες, δημόσιο τομέα νέου τύπου.»); Το ερώτημά μας βέβαια δεν διαπνέεται από το πνεύμα ενός θιασώτη τής ‘‘ανοιχτής’’ και ‘‘ελεύθερης’’ οικονομίας, δηλαδή τής ιδιωτικής. Διαπνέεται από το ακριβώς αντίθετο. Γι’ αυτό και συμπληρώνουμε το ερώτημά μας: Πώς ακριβώς θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αυτές οι επιχειρήσεις στρατηγικής συμμαχίας που θα είναι υπό δημόσιο έλεγχο, αφού παίρνουμε σαν δεδομένο ότι, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τού ΓΔ, δεν θα αντιπροσωπεύουν μορφές λειτουργίας του κρατικού καπιταλισμού;

VI. Κατά τον ΓΔ, σύμφωνα τουλάχιστον με την απάντησή του στην 8^η ερώτηση, το ερώτημα «πού θα βρείτε τα λεφτά;» είναι ένα λάθος ερώτημα. Απορούμε πώς είναι δυνατόν να εκφράζει τη συγκεκριμένη άποψη αυτός, ένας οικονομολόγος. Ακόμα κι εμείς, που δεν είμαστε οικονομολόγοι, βλέπουμε να επαληθεύονται στην καθημερινή ζωή, τη δική μας και άλλων, τα λόγια τού Δημοσθένη: Δεῖ δὲ χρημάτων, καὶ ἄνευ τούτων οὐδὲν ἔστι γενέσθαι τῶν δεόντων. Εκείνος τα βλέπει να διαψεύδονται; Μάλλον όχι, αν κρίνουμε από τη μοναδική ίσως συγκεκριμένη ιδέα που ρίχνει στο τραπέζι, η οποία μάς οδηγεί στην τελευταία από τις κυριότερες απορίες μας. 

VII. Όταν ο δημοσιογράφος ζητάει από τον ΓΔ με την 9^η ερώτησή του να γίνει πιο συγκεκριμένος ως προς τα μέτρα ανάκαμψης της οικονομίας, εκείνος μεταξύ άλλων λέει:

«Με δεδομένη π.χ. την δημοσιονομική στενότητα, θα έπρεπε να είχαμε εκδώσει ήδη ομόλογα ειδικού σκοπού που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εναλλακτικό μέσο πληρωμής, και να θέσουμε σ’ εφαρμογή εναλλακτικά μέσα δημιουργίας ρευστότητας».

Αυτό βέβαια καταρρίπτει τα δικά του προηγούμενα λόγια, αφού είναι μία ιδέα που προσπαθεί να απαντήσει ακριβώς στο ερώτημα («πού θα βρείτε τα λεφτά;»), ερώτημα που ο ίδιος χαρακτήρισε «λάθος». Πέρα όμως από αυτό:

Τι είναι αυτά τα «ομόλογα ειδικού σκοπού» που θα χρησιμοποιηθούν ως «εναλλακτικό μέσο πληρωμής». Όπως ορθά επισημάνθηκε από το ΠΑΣΟΚ, αν εισαχθούν στο σύστημα χρηματικών συναλλαγών, δε αποτελούν ένα δεύτερο παράλληλο νόμισμα; Εμείς βέβαια δεν είμαστε ΠΑΣΟΚ και με το ερώτημά μας δεν εκφράζουμε την αγωνία που εκφράζει εκείνο επειδή «ο ΣΥΡΙΖΑ επιδίδεται σε ασκήσεις προετοιμασίας για το πέρασμα σε εθνικό νόμισμα».

Εκφράζουμε όμως τις εξής απορίες (αφήνοντας στην πάντα το ζήτημα της αξιπιστίας αυτού τού «εναλλακτικού μέσου πληρωμής»):

α) Δεν αποτελεί αυτή η ιδέα μία έμμεση πλην σαφέστατη ομολογία ότι υπό τις παρούσες συνθήκες και συσχετισμούς το ευρώ αποτελεί ένα φράγμα που εμποδίζει τη χώρα να απεγκλωβιστεί έξω από αυτό το σπιράλ τού ‘‘θανάτου’’;

β) Πόσο θα διαρκέσει αυτή η ‘‘νομισματική’’ ενίσχυση της ρευστότητας, δεδομένου ότι τα ευρώ που θα εξοικονομεί το Υπουργείο Οικονομικών εξοφλώντας τα χρέη τού Δημοσίου προς τις πιστώτριες εταιρίες, θα τα χάνει όταν οι εταιρίες αυτές αρχίσουν να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους προς το Δημόσιο (εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, κ.λπ.) με τα ίδια αυτά ομόλογα;

γ) Πόσο πιθανό είναι να αφήσουν ανοικτή μία τέτοια δίοδο διαφυγής τα διευθυντήρια της ΕΕ, αφού, εκ των πραγμάτων, αν υιοθετηθεί και από άλλες χώρες τού Νότου (και γιατί να μην υιοθετηθεί, αν ‘‘δουλέψει’’;), θα διαβρώσει ανεπανόρθωτα το ‘‘σιδερένιο’’ κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα;

Αντί επιλόγου

Γράφαμε στην προηγούμενη ανάρτηση ότι η συνέντευξη του Γιάννη Δραγασάκη αποκαλύπτει την αντίληψη μιας ορισμένης μερίδας τής Αριστεράς που ούτε θέλει ούτε μπορεί. Πιθανόν ορισμένοι αναγνώστες και αναγνώστριες να μη δουν (ή να αρνηθούν να δουν) τι από τα παραπάνω δικαιολογεί και θεμελιώνει ένα τέτοιο συμπέρασμα. Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε για να δουν (ή να υποχρεωθούν να δουν) ό,τι είδαμε εμείς. Αλλά τότε η ανάρτηση θα πήγαινε έβγαινε πολύ μακριά. Θα περιοριστούμε λοιπόν μόνο σε ένα γενικόλογο και μεταφορικό κι όποιος καταλάβει κατάλαβε:

Πολλές γραμμές διαβάσαμε. Μέσα σε αυτές διακρίναμε πολλές κοινότοπες και χιλιοειπωμένες διαπιστώσεις, πολλές γενικολογίες, πολλά ευχολόγια. Δεν διακρίναμε όμως ούτε μία (1) κόκκινη γραμμή, δηλαδή αυτό το ελάχιστο όριο πέρα από το οποίο δεν υπάρχει περιθώριο για κανέναν ελιγμό και κανένα συμβιβασμό. Σας κάνει αυτό μία Αριστερά που θέλει και μπορεί;

ΥΓ Μερικοί αναγνώστες, άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο, εξέφρασαν στην προηγούμενη ανάρτηση τη δυσφορία τους για τις κριτικές μας προς την κατεύθυνση που έχει πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ από το περασμένο φθινόπωρο και μετά, κατεύθυνση που τεχνηέντως γίνεται προσπάθεια να εμφανιστεί επικυρωμένη από το Ιδρυτικό Συνέδριο. Στο επόμενο post θα επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε γιατί αυτή η δυσφορία τους δεν είναι δικαιολογημένη.

Η εικόνα, από το juliesbicycle.com.