Ποια είναι η ιστορική κοινωνική βάση τής αναρχίας; Τα κατώτερα αστικά στρώματα του 19ου αιώνα. Ποιος το λέει; Ο πρίγκηπας του αναρχισμού: ο Πιότρ Κροπότκιν!

Το επισημαίνει ο Φώτης Τερζάκης σε άρθρο του (Υπάρχει μία αναρχική θεωρία τού κράτους;) που δημοσιεύεται σε δύο μέρη και αντίστοιχα αλλεπάλληλα τεύχη, 21 και 22, τού αναρχικών προσανατολισμών αλλά αξιόλογου περιοδικού Πανοπτικόν. Γράφει συγκεκριμένα στο δεύτερο μέρος τού άρθρου του (τεύχος 22, σελ. 122-126 –οι εμφάσεις με πλάγια στο πρωτότυπο· με υπογράμμιση δικές μου):

Hey, Lenin! Reload ντε!

Είναι πάνω από δύο χρόνια τώρα που ο bloger Αντώνης, εξορμών από το blog Lenin Reloaded, διάδοχο του προγενέστερου Radical Desire, έχει σιωπήσει Εντάξει, το Twitter, στο οποίο συνεχίζει να δίνει καθημερινά το «παρών», δεν πιάνεται. Οι ατάκες τών 140 χαρακτήρων με τίποτε δεν μπορεί να πει κανείς ότι υποκαθιστούν την ουσιαστική –για καλό ή για κακό– αρθρογραφία που βλέπαμε στο(α) blog του. Αρχικά, επηρεασμένος από κάποια σιβυλλικά σχόλιά του είχα υποθέσει ότι η σιωπή οφειλόταν σε κάποιο σοβαρό προσωπικό πρόβλημα ίσως και υγείας. Ευτυχώς, διαψεύστηκα –και από αυτή την άποψη οι τουιτερικές ατάκες ήταν και είναι πάντα καλοδεχούμενες.  

Ωραία! Το σιωπητήριο δεν έπεσε από λόγους ανωτέρας βίας. Από  τι έπεσε; Κατά τα φαινόμενα έπεσε από ένα κακοκάρδισμα του Αντώνη όταν διαπίστωσε ότι μία κριτική του σχετικά με την κατά την άποψή του ανεπαρκή σε ένταση και καθυστερημένη σε αντανακλαστικά αντίδραση του ΠΑΜΕ για το εργατικό δυστύχημα στα ΕΛΠΕ προ διετίας που κόστισε τη ζωή τεσσάρων εργατών προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις από δυο-τρεις οπαδούς τού ΚΚΕ που σύχναζαν στο blog του. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι από την πρώτη μέρα τής λειτουργίας του το Lenin Reloaded ήταν σταθερά (και σκληρά) ταγμένο παρά τω πλευρώ «του Κόμματος» και έχαιρε και[1] εξ αυτού τού λόγου τόσο υψηλής αναγνωσιμότητας όσο και μεγάλης εκτίμησης από μέλη και οπαδούς τού ΚΚΕ.

Είναι αυτό το κακοκάρδισμα επαρκές αίτιο για να διακόψει την παρέμβασή του για περισσότερο από δύο χρόνια τώρα στο πολιτικό net ο Αντώνης; Και ναι και όχι. Ναι αν υποθέσουμε ότι δεν οφειλόταν μόνο στο γεγονός ότι δύο, τρεις οπαδοί τού ΚΚΕ δεν συμμερίστηκαν την κριτική του, αλλά στο ότι έδειξαν δυσανεξία προς την κριτική αυτή καθ’ αυτήν, επιδεικνύοντας έτσι το συνήθη και υπέρμετρο κομματικό πατριωτισμό στον οποίο μας έχουν συνηθίσει οι φίλοι τού ΚΚΕ. Αυτή την υπόθεση κάνω εγώ τουλάχιστον, ίσως επειδή θυμάμαι μία παλαιότερη συζήτηση του Αντώνη με φίλους τού ΚΚΕ στην οποία επέκρινε τον Δημήτρη Γόντικα για απόψεις που κατ’ αυτόν θεοποιούσαν στην ουσία «το Κόμμα», το έθεταν υπεράνω κριτικής και κατά συνέπεια το φετιχοποιούσαν. Μόνο που εδώ ταιριάζει να υπενθυμίσει κανείς στον Αντώνη την παροιμία την οποία, σύμφωνα με τις διηγήσεις κάποιων παλιών αριστερών που πέρασαν κάποτε από το ΚΚΕ, συνήθιζε να λέει ο Χαρίλαος Φλωράκης: «Όποιος κατουράει στη θάλασσα θα το βρει στ’ αλάτι.» Κι αυτό γιατί, δυστυχώς, ένα από εκείνα στα οποία διακρινόταν ο Αντώνης στα χρόνια που αρθρογραφούσε στο Lenin Reloaded ήταν η απόλυτη εχθρότητα προς οποιαδήποτε αριστερή  φωνή άρθρωνε κριτική προς «το Κόμμα», έστω και ήπια.[2] Βεβαίως, τα πυρά του εξαπολύονταν εναντίον αριστερών που δεν συνοδοιπορούσαν με το ΚΚΕ, ενώ εκείνος δήλωνε –και το αποδείκνυε– ορκισμένος οπαδός του. Έτσι όμως γίνεται συχνά. Πάντα υπάρχουν οι κουφιοκεφαλάκηδες που επεκτείνουν την απαγόρευση κριτικής ακόμα και στους αποδεδειγμένα πιστούς τής ομάδας τους. Και το είδος αυτό υπάρχει εν αφθονία στο ΚΚΕ, όπως ξέρουν όποιοι γνωρίζουν πολιτική ανάγνωση και γραφή και έχουν περάσει τουλάχιστον μία φορά έξω από κάποιο γραφείο του. 

Δεν μπορώ να ξέρω αν αυτό το κακοκάρδισμα είχε γενικό χαρακτήρα. Αν δηλαδή ο Αντώνης συνειδητοποίησε ότι υποστήριζε ένα κόμμα το οποίο καλλιεργούσε στα μέλη και τους οπαδούς του την ιδέα ότι οποιοσδήποτε του ασκεί κριτική, ακόμα κι αν την ασκεί όντας μέσα στις γραμμές του, είναι αντικειμενικά και υποκοιμενικά εχθρός του. Ούτε μπορώ να ξέρω αν κατάλαβε ότι κι εκείνος ο ίδιος είχε βάλει το δαχτυλάκι του για να συντηρηθεί αυτή η πρακτική –«έβαλε τα δάχτυλά του κι έβγαλε τα μάτια του», το λέει αυτό ο λαός. Πάντως, στα χρόνια που πέρασαν από τότε, φαίνεται σαν να έχει πάρει αποστάσεις από το ΚΚΕ, οπαδός τού οποίου έγινε άλλωστε μετά τα δεύτερα άντα. Η σοβαρότερη ένδειξη γι’ αυτό είναι η ανοιχτή διαφωνία του με την απόφαση του ελληνικού κομμουνιστικού κόμματος να αποκηρύξει στην πράξη την ιδέα τής επίλυσης του Κυπριακού Ζητήματος στη βάση τής δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας.[3]

Όπως και να έχουν τα πράγματα, όπου και αν εντοπίζεται σήμερα το πολιτικό στίγμα τού Αντώνη μέσα στον αριστερό αστερισμό, νομίζω ότι το σιωπητήριο έχει κρατήσει πολύ υπέρ το δέον. Είναι καιρός να το διακόψει. Και το λέω εγώ αυτό που έχω συγκρουστεί σκληρά και επανειλημμένα μαζί του κατά το παρελθόν και που έχω φρικτά παράπονα για το φέρσιμό του απέναντί μου.[4] Είμαι σίγουρος ότι σκέφτεται την επιστροφή του σχεδόν κάθε μέρα. Ας το κάνει πράξη. Έτσι κι αλλιώς έχει πράγματα να πει. Και αν με θεωρεί ακόμα εχθρό του και εχθρό τής Κομμουνιστικής Ιδέας και, ως λενινιστής, θυμάται την αποστροφή τού Βλαδίμηρου «όταν σε επαινούν οι εχθροί σου ψάξε να βρεις τι λάθος έχεις κάνει» και ισχυροποιηθεί μέσα του η ιδέα να συνεχίσει την αποχή ακριβώς επειδή τού ζητά να τη διακόψει ένας αντίπαλος, τον καλώ να θυμηθεί και την άλλη σταθερή αποστροφή τού Λένιν: «μόνο η ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης θα μας δείξει πώς πρέπει να κινούμαστε κάθε φορά». Αν κάνει αυτή την ανάλυση (αλλά να την κάνει καλά!) θα διαπιστώσει ότι όπως δεν ήμουν ποτέ εχθρός του, έτσι συμβαίνει και τώρα.

---

[1] Γράφω «και» διότι, ανεξάρτητα από αν συμφωνούσε ή διαφωνούσε κανείς με τα γραπτά τού Αντώνη –εγώ προσωπικά διαφωνούσα τις περισσότερες φορές– η ποιότητά τους δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

[2] Αυτό ειπωμένο αλλιώς: στη θεωρία επέκρινε τον Δημήτρη Γόντικα για την αγιοποίηση «του Κόμματος»· στην πράξη γινόταν ένας δεύτερος Γόντικας.

[3] Να πω εδώ για τα πρακτικά ότι, αν και την κριτική του για ανεπαρκή και καθυστερημένη αντίδραση του ΠΑΜΕ στο εργατικό δυστύχημα στα ΕΛΠΕ, που ήταν και η αφορμή να διακόψει το blogging, τη βρήκα βάσιμη, τουλάχιστον κατά το μεγαλύτερο μέρος της, η διαφωνία του με το ΚΚΕ για το Κυπριακό Ζήτημα με βρίσκει διαμετρικά απέναντι (και δίπλα-δίπλα με το ΚΚΕ).

[4] Το μικρότερο παράπονο είναι ότι κάποτε μου προανήγγειλε ότι θα με μηνύσει, επειδή, αντιδρώντας με οργή σε κάποιο συκοφαντικό χτύπημά του κάτω από τη ζώνη, τον χαρακτήρισα «αποανθρωποποιημένο πράγμα» (ευτυχώς έμεινε στα λόγια και δεν φορτώθηκε τέτοια ντροπή). Το μεγαλύτερο, ακριβώς τα συκοφαντικά χτυπήματά του κάτω από τη ζώνη. Δηλαδή η ενεργή ή παθητική διασπορά τής φήμης ότι αυτό το blog ενδέχεται να είναι και μαύρο που εμφανίζεται με κόκκινη προβιά για να υπονομεύει εκ των έσω το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα.

Έλα μωρέ, με τα αμερικανάκια! Έχουν τραγουδήσει ποτέ σε συναυλία τη Συννεφούλα, ας πούμε, όλοι μαζί;

You can’t teach an old dog new tricks. But you can always be taught from an old writing tricks that still work!

Ο Λένιν με αφορμή την αποτυχημένη[1] εξέγερση του Πάσχα στην Ιρλανδία στη μπροσούρα του «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση», Ιούλιος 1916:

Όταν νομίζει κανείς ότι μπορεί να νοηθεί κοινωνική επανάσταση χωρίς εξεγέρσεις των μικρών εθνών στις αποικίες και στην Ευρώπη, χωρίς επαναστατικές εκρήξεις μιας μερίδας των μικροαστών με όλες τις προλήψεις τους, χωρίς το κίνημα των μη συνειδητών προλεταριακών και μισοπρολεταριακών μαζών ενάντια στον τσιφλικάδικο, εκκλησιαστικό, μοναρχικό, εθνικό ζυγό, όταν σκέφτεται κανείς έτσι σημαίνει ότι απαρνιέται την κοινωνική επανάσταση. Είναι σαν να πρόκειται να συνταχθεί από το ένα μέρος ένας στρατός που θα πει: «Εμείς είμαστε υπέρ του σοσιαλισμού», και από το άλλο, ένας άλλος στρατός που θα πει: «Εμείς είμαστε υπέρ του ιμπεριαλισμού», και αυτό φαντάζονται θα είναι κοινωνική επανάσταση!!! Μόνο από αυτή τη σχολαστική και γελοία άποψη είναι δυνατό να βρίζει κανείς την εξέγερση της Ιρλανδίας και να την αποκαλεί «πραξικόπημα».

Όποιος περιμένει μια “καθαρή” κοινωνική επανάσταση δεν θα την δει ποτέ του. Αυτός είναι επαναστάτης στα λόγια που δεν καταλαβαίνει τι θα πει αληθινή επανάσταση.

[...]

Η σοσιαλιστική επανάσταση στην Ευρώπη δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά το ξέσπασμα της μαζικής πάλης όλων των καταπιεσμένων και δυσαρεστημένων. Αναπόφευκτα θα πάρουν μέρος σε αυτήν τμήματα των μικροαστών και των καθυστερημένων εργατών –χωρίς μια τέτοια συμμετοχή δεν είναι δυνατή η μαζική πάλη, δεν είναι δυνατή καμία επανάσταση– και εξίσου αναπόφευκτα θα φέρουν μαζί τους στο κίνημα τις προλήψεις τους, τις αντιδραστικές τους φαντασιοπληξίες, τις αδυναμίες και τα λάθη τους. Αντικειμενικά όμως θα επιτίθενται ενάντια στο κεφάλαιο, και η συνειδητή εμπροσθοφυλακή της επανάστασης, το πρωτοπόρο προλεταριάτο, εκφράζοντας αυτή την αντικειμενική αλήθεια της ποικιλόχρωμης και ποικιλόφωνης, ανομοιόμορφης και εξωτερικά κομματιασμένης μαζικής πάλης, θα μπορέσει να την συνενώσει και να την κατευθύνει, να κατακτήσει την εξουσία, να καταλάβει τις τράπεζες, να απαλλοτριώσει τα μισητά για όλους (αν και από διάφορους λόγους) τραστ και να πραγματοποιήσει άλλα δικτατορικά μέτρα, που στο σύνολό τους μας την ανατροπή τής αστικής τάξης και τη νίκη τού σοσιαλισμού, νίκη που κάθε άλλο «θα ξεκαθαριστεί» αμέσως από τη μικροαστική σκουριά...

Ξέρουν από ανάγνωση (συμπεριλαμβανομένου και τού κενού μεταξύ τών αράδων) οι παθιασμένοι εγχώριοι υπερεπαναστάτες μας που φαντασιώνονται πράματα και θάματα, τα περιμένουν εδώ και τώρα, και είναι πρόθυμοι να τα υποστηρίξουν μόνο υπό τον απαράβατο όρο να είναι απαλλαγμένα από κάθε είδους μικροαστικές προσμείξεις;

---

[1] Αποτυχημένη βραχυπρόθεσμα· γιατί ο δρόμος χαράχτηκε, ο πάγος έσπασε...

Τους παλιούς μου φίλους καλώ με φοβέρες και μ’ αίματα! Και δεν υπάρχει κανείς!