Σάββατο 10 Απριλίου 2021

Εξόδια ανάρτηση


Κάθε χρόνο, οι εκδηλώσεις μνήμης για την Έξοδο από το ενδοξότατον αλωνάκι  κορυφώνονται την Κυριακή τών Βαΐων μας λείπουν καμιά δεκαπενταριά μέρες ακόμα. Αλλά αυτή τη νύχτα το ημερολόγιο γράφει Σάββατο 10 Απριλίου και σε λίγο θα αλλάξει σε Κυριακή 11. Ακριβώς όπως τότε, τη «γιομάτη θαύματα» και «σπαρμένη μάγια» νύχτα τού Σαββάτου του Λαζάρου προς Κυριακή των Βαΐων τού 1826. Ειδικά φέτος, στα 200, δεν γίνεται να περάσει η νύχτα αυτή, που τα επαναστατικά λόγια Ελευθερία ή Θάνατος πήραν κυριολεκτικά σάρκα και οστά και αίμα, α-μνημόνευτη εδώ.

____________________

 

Από το Σχεδίασμα Α´ 

τών Ελεύθερων Πολιορκημένων

Tο χάραμα επήρα

Tου Ήλιου το δρόμο,

Kρεμώντας τη λύρα

Tη δίκαιη στον ώμο,―

Kι’ απ’ όπου χαράζει

Ώς όπου βυθά,

Tα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.

 

Από το Σχεδίασμα Β´

O Aπρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,

Kι’ όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,

Kαι μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,

Kι’ ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Kαι μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,

Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·

Tο σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κι’ εκείνο.

Mάγεμα η φύσις κι’ όνειρο στην ομορφιά και χάρη,

H μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι·

Mε χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει·

Όποιος πεθάνη σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.

 

Από το Σχεδίασμα Γ´

Kαι βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες

Γύρου στη φλόγα π’ άναψαν, και θλιβερά τη θρέψαν

M’ αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,

Aκίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ·

Kαι γγίζ’ η σπίθα τα μαλλιά και τα λιωμένα ρούχα·

Γλήγορα, στάχτη, να φανής, οι φούχτες να γιομίσουν.

Είν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων

Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κι’ ελεύθεροι να μείνουν

Εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.


1. Στοχασμός / Εισαγωγή – Ειρήνη Παπά (απαγγελία)

2. Το χάραμα – Ειρήνη Παπά (απαγγελία) / χορωδία 2:51

3. Άκρα του τάφου σιωπή – Ηλίας Κλωναρίδης, Νίκος Ξυλούρης 8:10

4. Παλληκαρά και μορφονιέ – Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Λάκης Χαλκιάς 12:11

5. Βαρώντας γύρου ολόγυρα – Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Νίκος Ξυλούρης 16:35  

6. Ο γιος σου κρίνος με δροσιά – Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Ηλίας Κλωναρίδης, Λάκης Χαλκιάς, Νίκος Ξυλούρης 19:38

7. Η θέλησή μου βράχος – Λάκης Χαλκιάς 24:20

8. Όπου ’ν’ ερμιά και σκοτεινιά – Ηλίας Κλωναρίδης 27:32

9. Στα μάτια και στο πρόσωπο – Νίκος Ξυλούρης 31:34

10. (Πριν απ’ την έξοδο) Μια φούχτα χώμα… (Έπαψαν τα φιλιά στη γη) Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Λάκης Χαλκιάς 35:22

11. Οι γυναίκες – Ειρήνη Παπά (απαγγελία τραγούδι) 41:39

12. Μητέρα μεγαλόψυχη – Νίκος Ξυλούρης 47:00

13. Για κοίτα ’κει χάσμα σεισμού – Ειρήνη Παπά (απαγγελία) / Χορωδία 52:34

14. Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος – Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Ηλίας Κλωναρίδης 54:41

15. Αραπιάς άτι – Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Λάκης Χαλκιάς 59:21

16. Πειρασμός – Ειρήνη Παπά (απαγγελία), Νίκος Ξυλούρης 1:08:22

17. Πολλοί ‘ν’ οι δρόμοι π’ όχει ο νους – Ειρήνη Παπά (απαγγελία, τραγούδι)  / Χορωδία 1:16:14

18. Αηδονολάλειε στήθος μου – Ειρήνη Παπά (απαγγελία, τραγούδι) 1:20:02

19. Έξοδος / Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά – Λάκης Χαλκιάς, Ειρήνη Παπά (απαγγελία) 1:23:28



4 σχόλια:

Γιωργος είπε...


Ενα. δυστυχώς, άγνωστο στους πολλούς ποιήμα, που το έγραψε ο μεγάλος Βίκτωρ Ουγκώ για την καταστροφή της Χίου, σε μετάφραση Κωστή Παλαμά.
Ο Ουγκώ, όπως και ο Ντελακρουά, ανήκαν στο ρεύμα του ρομαντισμού που ανθούσε τότε στην Ευρώπη για το οποίο η Ελληνική επανάσταση αποτέλεσε πηγή έμπνευσης.

Το Ελληνόπουλο

Τούρκοι διαβήκαν, χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.
Η Χίο, τ’όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,
με τα κρασιά, με τα δεντρά
τ’ αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια
και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια
καθρέφτιζε μεσ’ τα νερά.

Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά
το κεφαλάκι, στήριγμα και σκέπη του απομένει
μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη
μες την αφάνταστη φθορά.

-Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες
για να μην κλαις λυπητερά, τ’ ήθελες τάχα να ‘χες
για να τα ιδώ τα θαλασσά
ματάκια σου ν’αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι
και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι
με τα μαλλάκια τα χρυσά;

Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω
για να τα πλέξεις ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω
ριχτά στους ώμους σου πλατιά
μαλλάκια, που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη
και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη
και σαν την κλαίουσα την ιτιά;

Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;
Μήπως το κρίνο απ’ το Ιράν που του ματιού σου μοιάζει;
Μην ο καρπός απ’ το δεντρί
που μες στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,
κι έν’ άλογο χρόνια εκατό κι αν πηλαλάει, δε σώνει
μες απ’ τον ίσκιο του να βγει;

Μην το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύχτα μέρα
και με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;
Τι θες κι απ’ όλα τ’ αγαθά
τούτα; Πες. Τ’ άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;
-Διαβάτη,
μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι:
Βόλια, μπαρούτι θέλω, να!

LeftG700 είπε...

Γιώργο, έχεις δίκιο. Το συγκεκριμένο ποίημα δεν είναι και πολυ γνωστό. Ωστόσο, έχω την εντύπωση ότι, από τα φιλελληνικά του κείμενα (ο Ουγκώ ήταν ένθερμος υποστηρικτής τής "ελληνικής υπόθεσης"), μάλλον αυτό είναι το πιο γνωστό (κι εγώ, μη νομίζεις, στα χρόνια τού διαδικτύου το έμαθα). Ωραίο, στα αισθητικά μέτρα τής εποχής του, βέβαια. Και πάντως, το κλείσιμό του, ο τελευταίος στίχος εννοώ, τσακίζει ανεξάρτητα από εποχή.

Γιώργος είπε...

Χαιρομαι που σας αρέσει η παράδοση και γιαυτό προτείνω απο τη δίγλωσση έκδοση του Πανεπιστημίου: Castilla-La Mancha, 2006 το περιφημο ποίημα/τραγούδι του Δράμαλη


Húmedo aire del noroeste, viento de alta mar, sopla,
y llévale mis saludos a la madre de Drámalis.
Porque los beyes de Rúmeli y los agás de Drámalis,
ahora en Dervenaki yacen, en la tierra tendidos.
La negra tierra es su cama, las piedras sus almohadas,
y el resplandor de la luna como manta los tapa.

A un pajarillo que pasa muchas veces pregunta:
"Ave, ¿cómo va la guerra y el fusil de los cleftes?"
"Delante va Nikitarás, detrás Colocotronis,
y, más allá, espada en mano, los elenos los siguen."

Cartas iban y venian a casa de los beyes.
Llora la cuadra al caballo, los mihrabs por los turcos,
llora la madre por su hijo, la mujer por su esposo.



LeftG700 είπε...

Γιώργο, ευχαριστώ για τη βιβλιογραφική πρόταση. Ας μην θεωρηθεί όμως ότι είμαι και ειδικός τής Λαογραφίας. Θα πέσει κάνα βουνό να με πλακώσει!

ΥΓ Αν δεν κάνω λάθος, αυτό πρέπει να είναι το δημοτικό τραγούδι που κυκλοφορεί με τον τίτλο Του Δράμαλη.