Από το Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα, στην αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ

II

Το φάντασμα της «Κεντροαριστεράς»: Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60

Ο εμφύλιος του 1946-1949 μεταξύ των «εθνικοφρόνων» και των «κομμουνιστοσυμμοριτών» πέρασε με κυβερνήσεις Μεγάλου Συνασπισμού (Δεξιάς και Φιλελεύθερων) στη μεγαλύτερη διάρκειά του. Οι Αμερικανοί πίεζαν προς αυτή την κατεύθυνση από τα τέλη του 1946 και έφτασαν να απειλήσουν με διακοπή της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας τα δύο κόμματα, προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον φιλελεύθερο Σοφούλη. Καταλάβαιναν πολύ καλά ότι χρειαζόταν ένας πρωθυπουργός με «δημοκρατικό κύρος» για να νομιμοποιηθεί η τρομοκρατία και να απομονωθεί ακόμα περισσότερο η Αριστερά. Η κατάσταση αυτή αλλάζει μετά τις εκλογές του 1950 στις οποίες επικρατούν οι Φιλελεύθεροι. Φυσικά, στο διάστημα της «δημοκρατικής» διακυβέρνησης τα έκτακτα στρατοδικεία και τα εκτελεστικά αποσπάσματα δουλεύουν νυχθημερόν. Εμβληματικό γεγονός της εκκαθάρισης του έθνους υπό «δημοκρατική» διεύθυνση: Η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του στις 30 Μαρτίου του 1952 με πρωθυπουργό τον βενιζελικό Μαύρο Καβαλάρη Νικόλαο Πλαστήρα! Η «δημοκρατία» ηττάται το 1952, οπότε αρχίζει η κυριαρχία της καθαρής Δεξιάς με επικεφαλής τον Παπάγο αρχικά και κατόπιν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Έτσι, με το μετεμφυλιακό κράτος της αμείλικτης καταστολής, των διώξεων και των εξοριών σε όλη του τη «δόξα», φτάνουμε στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Πριν όμως αυτή εκπνεύσει, μεσολαβεί ένα αναπάντεχο γεγονός: Οι εκλογές του 1958.

Σεισμός, σεισμός, κομ-μου-νι-σμός!

Φυσικά δεν επρόκειτο ακριβώς περί αυτού. Στην πραγματικότητα, δεν επρόκειτο καθόλου περί κομμουνισμού, αλλά επρόκειτο 100% περί σεισμού! Τι είχε συμβεί;

Παρά τις διώξεις, παρά το ανελέητο κυνηγητό των έστω και κατά υποψία αριστερών, η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), η νόμιμη έκφραση της αποδεκατισμένης κομμουνιστικής αριστεράς που συσπείρωνε όμως ευρύτερα στρώματα δημοκρατικού κόσμου, αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση με 24,42% των ψήφων και 73 βουλευτές!

Ταύτα ιδόντες οι «άλλοι» σφόδρα εταράχθησαν! Για πρώτη φορά το δικομματικό σύστημα της εποχής (κακώς πιστεύουν πολλοί από μας τους νεότερους ότι ο δικομματισμός είναι εφεύρεση της Μεταπολίτευσης), φαινόταν να «σπάει» και να διεμβολίζεται από την Αριστερά. Αιτία η πολυδιάσπαση του κεντρώου χώρου, του άλλου πόλου του δικομματισμού, στον οποίο δεν δέσποζε πια το παλιό βενιζελικό κόμμα των Φιλελεύθερων, ενώ οι προσωπικές φιλοδοξίες των στελεχών του εμπόδιζαν τη συσπείρωση γύρω από έναν ηγέτη. Υπήρχε αυτός ο ηγέτης; Υπήρχε! Ο Γεώργιος Παπανδρέου. Συγκέντρωνε όλα τα προσόντα. Υπεράνω υποψίας για το σύστημα μια και ήταν ο Πρωθυπουργός της καταστολής της Δεκεμβριανής κομμουνιστικής «ανταρσίας» του 1944. Αντιδεξιός αλλά όχι δογματικά: Στις εκλογές του 1952 είχε πολιτευθεί με τον Παπάγο! (Δεν ήταν ο μόνος. Τον είχαν μιμηθεί 34 πρώην υπουργοί και βουλευτές των Φιλελεύθερων…). Τέλος, υπέρτερος ως προσωπικότητα και δυνατότητα πολιτικών (δηλαδή πολιτικάντικων) ελιγμών σε σχέση με τους άλλους μνηστήρες του Κέντρου. Χάρη σ’ αυτό το ταλέντο του φαίνεται ότι είχε κερδίσει επάξια και το παρωνύμιο του «παπατζή»… Έτσι, μετά τις εκλογές του 1958 (δύο μόλις χρόνια μετά τη συνεργασία του με την ΕΔΑ στις εκλογές του 1956) άρχισε κάποια στιγμή να διαπραγματεύεται με τον Καραμανλή την προσχώρησή του στην ΕΡΕ!

Δεν θα ήταν δύσκολο για τον παντοδύναμο Καραμανλή να συνάψει μία καλή συμφωνία και να τον δεχθεί στους κόλπους της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης, αποδεικνύοντας έτσι στην πράξη ότι ίσχυαν απολύτως και τα τρία συστατικά στοιχεία του τίτλου του κόμματός του. Όμως ο Καραμανλής, δεν έβλεπε μόνο τα στενά συμφέροντα ενός καθεστωτικού κόμματος, ακόμα κι αν αυτό το κόμμα ήταν ιδιοκτησία του. Έβλεπε πιο μακριά. Έβλεπε και φρόντιζε τα συμφέροντα του συνολικού αστικού οικοδομήματος. Και είχε την απαιτούμενη ευφυΐα για να καταλάβει, ότι όσο απομακρυνόντουσαν οι μνήμες του εμφυλίου, τόσο περισσότερο θα αυξανόταν η απαίτηση του κόσμου για κυβερνητική εναλλαγή και χαλάρωση των κατασταλτικών μέτρων. Σωστά διέκρινε ότι ο Γ. Παπανδρέου ήταν ο πιο κατάλληλος για να συσπειρώσει σε έναν πόλο τη Βενιζελογενή παράταξη και τις διασπασμένες δυνάμεις του Κέντρου και να ανακόψει την άνοδο της Αριστεράς προσφέροντας στους υποτελείς εναλλακτική αλλά και «ασφαλή» λύση. Ασφαλή υπό διπλή έννοια: Και για το αστικό καθεστώς αλλά και για όσους υποτελείς απέρριπταν τη δεξιά χωρίς όμως να είναι πρόθυμοι να υποστούν τις συνέπειες που υφίσταντο οι αριστεροί. Έτσι, σύμφωνα με τον Γάλλο ακαδημαϊκό Μωρίς Ζενεβουά («Η Ελλάς του Καραμανλή», εκδόσεις «Σιδέρη») ο Καραμανλής συνόδευσε την άρνησή του να δεχθεί τον Γ. Παπανδρέου στην ΕΡΕ με τα εξής λόγια: «Θα εξασθενούσατε έτσι μιαν εθνική αντιπολίτευση που η χώρα επίσης χρειάζεται. Δύο ισχυρά κόμματα, το ένα στην εξουσία, το άλλο εξασφαλίζοντας -για το γενικό καλό- ένα ισορροπημένο αντίβαρο, το ένα διαδεχόμενο το άλλο και ξαναπαίρνοντας τα ηνία όταν η φθορά της εξουσίας θα επέβαλε μιαν αλλαγή, ιδού ο υγιής κοινοβουλευτισμός που ονειρεύομαι. Και γι' αυτό εύχομαι το σχηματισμό ενός συμπαγούς κόμματος του Κέντρου, ικανού να ενώσει τα ανομοιογενή στοιχεία του». Simplicity is the basic element of every effective strategy!

Ο Βενιζελοφιλελευθερισμός απέθανε. Ζήτω η Ένωση Κέντρου!

40 μόλις ημέρες(!) πριν από τις εκλογές της του 1961, σχηματίσθηκε επιτέλους η εναλλακτική λύση, η τόσο απαραίτητη σε κάθε σύστημα για τη διατήρησή του: Η Ένωση Κέντρου με ηγέτη τον Γ. Παπανδρέου. Στις εκλογές αυτές, που έμειναν στην Ιστορία ως οι εκλογές της «Βίας και Νοθείας», η ΕΡΕ του Καραμανλή επικράτησε με ποσοστό 50,81%, αυξάνοντας τη δύναμή της, σε σχέση με τις εκλογές του 1958, περίπου κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες! Η Ένωση Κέντρου -σε συνεργασία με το κόμμα του Μαρκεζίνη- συγκέντρωσε το 33,66% και το ΠΑΜΕ (ΕΔΑ και Εθνικό Αγροτικό Κόμμα) υποχώρησε στο 14, 63% του εκλογικού σώματος, δηλαδή 10 περίπου μονάδες κάτω από την εκλογική δύναμη που είχε η ΕΔΑ στις εκλογές του 1958! Το νερό είχε μπει στο αυλάκι! Ο αστικός δικομματισμός είχε αποκατασταθεί και ο λαός πλέον είχε «δημοκρατική» αλλά και εθνική εναλλακτική λύση έναντι της Δεξιάς, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να πέσει στην αγκαλιά του «ερυθρού ολοκληρωτισμού», υποχρεώνοντας έτσι τις δυνάμεις «Εθνικής Ασφαλείας» να προβούν στις γνωστές δυσάρεστες αλλά απόλυτα αναγκαίες «δράσεις»…

Είναι περισσότερο από βέβαιο ότι οι συνθήκες «πίεσης» κάτω από τις οποίες θα γινόντουσαν οι εκλογές του 1961 ήταν γνωστές στον Γ. Παπανδρέου και στα στελέχη της Ένωσης Κέντρου. Αυτό όμως δεν αποτελούσε πρόβλημα στο βαθμό που κάτι τέτοιο ευνοούσε την αύξηση του δικού τους εκλογικού ποσοστού. Το πρόβλημα προέκυψε όταν απεδείχθη ότι το «μήνυμα» που στάλθηκε στους ψηφοφόρους δεν ήταν «όποιος ψηφίσει ΕΔΑ θα πάει εξορία». Κάπου στην πορεία της παράδοσής του είχε τροποποιηθεί στο «όποιος δεν ψηφίσει ΕΡΕ θα πάει εξορία»! Έτσι ο Παπανδρέου κήρυξε τον περίφημο Ανένδοτο Αγώνα υπέρ της Δημοκρατίας. Μόνο που αυτός ο ανένδοτος είχε και μια δεύτερη πλευρά. Ήταν και Ανένδοτος και Διμέτωπος, όπως είχε σπεύσει να διαμηνύσει ρητά και σε όλους τους τόνους ό ίδιος: Υπέρ της Δημοκρατίας, αλλά ταυτόχρονα και κατά της Αριστεράς!

Δεν χρειάζεται να πούμε και πολλά πράγματα για τη στρατηγική του Παπανδρέου. Ένας εκπρόσωπος του αστικού φιλελευθερισμού όπως αυτός δεν θα μπορούσε να αποκτήσει ξαφνικά και μάλιστα σε μεγάλη ηλικία διαφορετικό προσανατολισμό. Εκείνο που έχει σημασία να εξηγηθεί είναι γιατί ο Ανένδοτος Αγώνας της Ένωσης Κέντρου σταδιακά απέκτησε μεγάλη δυναμική, διεισδύοντας αποτελεσματικά και σε αριστερά ακροατήρια και οδήγησε, σε συνδυασμό με εκκωφαντικά γεγονότα, στις εκλογικές νίκες του 1963 και 1964. Και σ’ αυτό το σημείο πρέπει να συνεξετάσουμε και την πολιτική της Αριστεράς.

Ένα βήμα αριστερά, ένα βήμα δεξιά

Το αναπάντεχο γεγονός της μεγάλης εκλογικής επιτυχίας της ΕΔΑ το 1958 δεν είχε ταράξει μόνο το σύστημα διακυβέρνησης. Τάραξε και την Αριστερά που ήταν απροετοίμαστη να διαχειριστεί το γεγονός και τις συνέπειες της καταστολής που προκάλεσε. Η καταστολή συνεχίστηκε και μετά το ψαλίδισμα των ποσοστών της Αριστεράς στις εκλογές του ’61 και «εμπλουτίστηκε» με την έντονη δραστηριοποίηση του παρακράτους. Κορυφαίο γεγονός της παρακρατικής καταστολής η δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη τον Μάιο του 1963. Η Δεξιά πια σκότωνε και βουλευτές! Μοιραία, στις εκλογές που έγιναν στα τέλη του ίδιου χρόνου η Ένωση Κέντρου κερδίζει τις εκλογές, όχι όμως με αυτοδύναμη πλειοψηφία, αφού οι εκλογές έγιναν με απλή αναλογική. Η ΕΔΑ διατήρησε τα ποσοστά της του 1963. Σε έμπρακτη εφαρμογή του Διμέτωπου Αγώνα ο Παπανδρέου αρνήθηκε να σχηματίσει κυβέρνηση στηριγμένη στις ψήφους των αριστερών βουλευτών και ώθησε τα πράγματα σε νέες εκλογές για τον Φεβρουάριο του 1964. Σ’ αυτές, αν και έγιναν με ενισχυμένη αναλογική, αν και το ρεύμα κατά της Δεξιάς είχε διογκωθεί ακόμα περισσότερο, η ΕΔΑ αποφάσισε να μην κατεβάσει συνδυασμούς σε 24 εκλογικές περιφέρειες για να βοηθήσει στην αυτοδύναμη νίκη της Ένωσης Κέντρου. Ήταν κάτι παραπάνω από νίκη. Ήταν θρίαμβος με ποσοστό 52,72%!

Θα ήταν θρίαμβος και με 50,18%, δηλαδή χωρίς το 2,54% που προστέθηκε από την μερική αποχή της ΕΔΑ. Όμως το κόστος για την Αριστερά ήταν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό το 2,54%. Ήταν το «μήνυμα» που η ηγεσία της Αριστεράς έστελνε, έστω και χωρίς να το συνειδητοποιεί, στους οπαδούς της: Η απαλλαγή από τη Δεξιά ήταν εφικτή μόνο με την αποδοχή του Κέντρου ως «ελέω Θεού» ηγέτη…

Οι δύο γραμμές

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 είχαν διαμορφωθεί σταδιακά δύο αντιλήψεις στο χώρο της Αριστεράς. Το ΚΚΕ, αξιολογώντας υπεραισιόδοξα την κατάσταση, πίστεψε ότι ήταν η ώρα να προβληθεί το σύνθημα της νομιμοποίησης του κόμματος που ήταν και τυπικά παράνομο από το 1947. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι από το 1958 είχε αποφασίσει τη διάλυση των παράνομων οργανώσεών του στην Ελλάδα και την ένταξη και δραστηριοποίηση των μελών του στην ΕΔΑ. Η συγκεκριμένη άποψη, που «διόρθωνε» τη λανθασμένη απόφαση για τη διάλυση του κομματικού μηχανισμού με ένα άλλο, «αριστερό» αυτή τη φορά λάθος, εκπορευόταν κυρίως από την ηγεσία του που βέβαια ήταν εγκατεστημένη στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Τα ηγετικά στελέχη του που ήσαν στην Ελλάδα και φυσικά δραστηριοποιούνταν μέσα από την ΕΔΑ, ξέροντας πολύ καλύτερα την κατάσταση, έβλεπαν με δυσπιστία αν όχι με αρνητικότητα μια τέτοια «μαξιμαλιστική» τακτική. Ορισμένοι μάλιστα πίστευαν στη μετεξέλιξη της ΕΔΑ σε επί της ουσίας μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα λύνοντας έτσι με τη μέθοδο του Γόρδιου Δεσμού το πολιτικοοργανωτικό πρόβλημα του ΚΚΕ. Από την άλλη τα εκτός ΚΚΕ στελέχη της ΕΔΑ, διαπιστώνοντας τη δυναμική της Ένωσης Κέντρου, άρχισαν να βλέπουν με καλό μάτι μια σύμπραξη των «δημοκρατικών δυνάμεων» φτάνοντας μέχρι και την εκτίμηση ότι η συνεργασία Κέντρου και Αριστεράς έχει εν δυνάμει αντιιμπεριαλιστικές προοπτικές!

Κατά την άποψή μας και οι δύο γραμμές ήταν λανθασμένες. Η νομιμοποίηση του ΚΚΕ εκτός από ανέφικτος και μαξιμαλιστικός στόχος ήταν και ανώφελος. Η ΕΔΑ είχε γιγαντωθεί με παράνομες τις οργανώσεις του ΚΚΕ που έτσι κι αλλιώς λειτουργούσαν υποτυπωδώς. Κι αυτό, όταν δεν εξαρθρωνόντουσαν από την Ασφάλεια, πράγμα πού συνέβαινε συχνά. Από την άλλη ήταν τραγική αυταπάτη να προσδοκά κανείς, ότι ο προοδευτικός πόλος του αστικού συστήματος εξουσίας και μάλιστα υπό την ηγεσία του Γ. Παπανδρέου θα μπορούσε να αποτελέσει αξιόπιστο σύμμαχο (πόσο μάλλον ηγέτη!) στην προσπάθεια της Αριστεράς να παίξει καθοριστικό ρόλο. Ούτε ανηφόρα, ούτε κατηφόρα λοιπόν. Ο δρόμος της καμήλας με την επένδυση σε ένα μαζικό δημοκρατικό αλλά αριστερόστροφο κίνημα ήταν ο ενδεδειγμένος.

Πώς έληξε η διαπάλη μεταξύ των δύο αυτών γραμμών; Δεν έληξε. Στην πραγματικότητα διεκόπη. Η θύελλα των Ιουλιανών με τις πραξικοπηματικές παρεμβάσεις του Παλατιού και η αστάθεια που ακολούθησε γέννησαν άλλες, πιο επείγουσες προτεραιότητες. Εξ άλλου, η Χούντα της 21ης Απριλίου θα έστελνε και τους μεν και τους δε στις φυλακές και στις εξορίες. Η συζήτηση θα συνεχιζόταν όμως λίγο αργότερα και θα κατέληγε το 1968, τροποποιημένη και γενικευμένη βέβαια, στη διάσπαση του ΚΚΕ και τη δημιουργία του ΚΚΕ εσωτερικού.

Όταν θα ξημέρωνε η μεγάλη νύχτα της 21ης Απριλίου τίποτα δεν θα ήταν ίδιο… Θα το δούμε στο τρίτο και τελευταίο σημείωμα.

Από το Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα, στην αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ

I

Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την παράταξη της Αριστεράς: Η συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ. Εμφανίστηκε μαζί με την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας το 1974 κι από τότε την κυνηγάει κατά πόδας συνεχώς και αδιαλείπτως, αλλά με διαφορετικές εντάσεις κάθε φορά, ανάλογα με την πολιτική συγκυρία. Αντίθετα με την κοινώς διαδεδομένη δοξασία που θέλει τα φαντάσματα να εμφανίζονται από το πουθενά, το συγκεκριμένο δεν ενέπιπτε σ’ αυτόν τον κανόνα. Δεν ήταν δύσκολο να δει κανείς πως στην πραγματικότητα επρόκειτο για το μεταλλαγμένο φάντασμα της συνεργασίας με την προδικτατορική Ένωση Κέντρου. Που κι αυτό πάλι ήταν το μεταλλαγμένο φάντασμα της συνεργασίας του Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ) με τους Φιλελεύθερους του Σοφούλη στις παραμονές της δικτατορίας Μεταξά το 1936. Όπως συμβαίνει και με τις μεταλλάξεις των ιών, κάθε τροποποίηση της μορφής αυτού του φαντάσματος καθιστούσε τους σωστούς χειρισμούς για την εξουδετέρωσή του όλο και πιο περίπλοκη υπόθεση. Απαιτούσε συνεπώς όλο και δημιουργικότερη σκέψη για να απαλλαγεί η Αριστερά από αυτό το επίμονο φάντασμα που της είχε κάτσει στο σβέρκο! Σκέψη που δυστυχώς φαίνεται πως δεν υπήρχε -και εξακολουθεί να μην υπάρχει- τουλάχιστον εν επαρκεία. Ας δούμε όμως συνοπτικά την ιστορία αυτού του φαντάσματος.

Το Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα

Μετά το οριστικό σχίσμα -πανευρωπαϊκά- της ενιαίας και Επαναστατικής Σοσιαλδημοκρατίας, σχίσμα που επισφραγίστηκε από το αίμα της Λούξεμπουργκ, του Λίμπκνεχτ και των Σπαρτακιστών στη Γερμανία και εξελίχτηκε σε άγρια αντιπαλότητα για την ηγεμονία του εργατικού κινήματος, η σκληρή πραγματικότητα της ανόδου και της επικράτησης του φασισμού στη δεκαετία του ’30, υποχρέωσε κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες στη συμπαράταξη των Λαϊκών Μετώπων. Για τη Γερμανία ήταν αργά βέβαια κι έτσι στα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης οι κομμουνιστές και οι σοσιαλδημοκράτες είχαν άφθονο ελεύθερο χρόνο να συζητάνε τι έφταιξε. Στη Γαλλία και στην Ισπανία τα Λαϊκά Μέτωπα κέρδισαν με διαφορά στήθους τις εκλογές, χωρίς αυτό να προφυλάξει την Ισπανία από τη Φρανκική δικτατορία…

Στην Ελλάδα δεν υπήρξε κανένα Λαϊκό Μέτωπο, όπως εξ άλλου δεν υπήρξε και καμιά σοσιαλδημοκρατία. Υπήρξε ένα πρόπλασμα μετώπου που κι αυτό διελύθη γρήγορα εις τα εξ ων συνετέθη. Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 1936 στις οποίες ούτε η Βενιζελική παράταξη (με μεγαλύτερο κόμμα το Κόμμα Φιλελευθέρων) ούτε η Αντιβενιζελική (με μεγαλύτερο κόμμα το Λαϊκό) συγκέντρωσαν αυτοδυναμία (141 και 143 έδρες αντίστοιχα), το ΚΚΕ για πρώτη φορά απέκτησε ρόλο ρυθμιστή με 15 έδρες και ποσοστό 5,76%. Λαϊκό κόμμα και Φιλελεύθεροι, παρά το αβυσσαλέο μίσος που τους είχε χωρίσει, συζήτησαν το ενδεχόμενο σχηματισμού Μεγάλου Συνασπισμού (σας θυμίζει τίποτα;), όπως πάντα κάνουν οι καθεστωτικές δυνάμεις όταν διαβλέπουν κίνδυνο αστάθειας που μπορεί να δημιουργήσει απρόβλεπτες καταστάσεις. Μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ τους, και τα δύο κόμματα συζήτησαν με το ΚΚΕ το ενδεχόμενο εξασφάλισης ψήφου ανοχής. Οι συζητήσεις με τους Βενιζελικούς προχώρησαν και κατέληξαν στο Σύμφωνο του αρχηγού των Φιλελεύθερων Σοφούλη και του επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΚΕ Σκλάβαινα. Το μόνο που απέφερε ήταν η εκλογή του Σοφούλη στη θέση του Προέδρου της Βουλής με τις ψήφους και των βουλευτών του ΚΚΕ. Οι Φιλελεύθεροι υπαναχώρησαν -το Παλλαϊκό Μέτωπο δημοσιοποίησε το Σύμφωνο και τους κατήγγειλε- για να καταλήξουν να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά και να διευκολύνουν έτσι κι αυτοί, αν και «ανυποχώρητοι δημοκράτες», την πορεία προς τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου…

Αν ο φόβος του επερχόμενου φασισμού, έκανε τις επιλογές του Ελληνικού κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος «εύκολες», ιδίως αφού ήταν σε αρμονία και με τη «γραμμή» της Κομιντέρν, τα πράγματα έγιναν λίγο πιο σύνθετα στην επανεμφάνιση του φαντάσματος της συνεργασίας που αυτή τη φορά είχε τη μορφή της σύμπραξης με την Ένωση Κέντρου. Αλλά γι’ αυτό, στο επόμενο σημείωμα.

Τι συζητάνε ένας νεοφιλελεύθερος με έναν σοσιαλφιλελεύθερο μεταξύ τους;

Πολλά και διάφορα όπως είναι φυσικό. Εμείς όμως δεν μπορούμε να μιλήσουμε παρά μόνο για όσα τους ακούσαμε να συζητάνε. Τα καταγράψαμε και μετά την απαραίτητη αποκωδικοποίηση των μετωνυμιών που συνηθίζουν να χρησιμοποιούν οι φιλελεύθεροι κάθε απόχρωσης, σας τα παρουσιάζουμε. Είναι άκρως ενδιαφέροντα όσο και αποκαλυπτικά. Κυρίως για τον τρόπο που προσεγγίζουν την πολιτική όσοι πασχίζουν για την «εξημέρωση» και «εξανθρωπισμό» του άγριου και ακραίου καπιταλισμού, όπως με τόση «συνέπεια» επιχειρεί εδώ και χρόνια η μεταλλαγμένη -μετά τον εμπλουτισμό της από τα φιλελεύθερα «οράματα»- και πάλαι ποτέ πολλά υποσχόμενη σοσιαλδημοκρατία…

Η συνομιλία έγινε μεταξύ ενός αναγνώστη που δήλωσε ότι εξ όλων των κακών κομμάτων προτιμά τη Φιλελεύθερη Συμμαχία και ενός από τους διαχειριστές του g700.blogspot.com, του διαδικτυακού βήματος που εκφράζει το σοσιαλφιλελεύθερο τμήμα της γενιάς μας (σοσιαλφιλελεύθερο ή «τριτοδρομικό» κατά Anthony Giddens, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, παραδέχεται πλέον ότι αυτός ο Τρίτος Δρόμος χρειάζεται κάποιες καλύτερες «χαράξεις» σε ορισμένα σημεία…)[1]. Έγινε βέβαια γραπτώς, με αφορμή ένα post του συγκεκριμένου blog υπό τον τίτλο «Η ψήφος των πολιτών δεν είναι δεδομένη», στο οποίο, κατά την πάγια τακτική των αρθρογράφων, στηλιτεύεται μεν η ανεπάρκεια όλου του πολιτικού συστήματος, κατά τρόπο όμως που -όλως περιέργως!- διασώζει «διακριτικά» το ΠΑΣΟΚ. Αλλά αυτή η «διακριτική» υποστήριξη προς το ΠΑΣΟΚ είναι γνωστή πλέον στους έχοντες στοιχειώδη νοημοσύνη και επιπλέον δεν είναι το θέμα μας. Το θέμα μας είναι η «συνομιλία». Ας επανέλθουμε λοιπόν σ’ αυτήν.

Ο νεοφιλελεύθερος λόγος

Εκεί ο νεοφιλελεύθερος αναγνώστης, αφού μας εξομολογείται ότι ανήκει σε αυτούς «που δεν πιστεύουν δογματικά σε μια ιδεολογία», εκφράζει μεταξύ άλλων την αγανάκτησή του για τη μη φιλελευθεροποίηση της Ελληνικής οικονομίας και καταλήγει λέγοντας πως «δεν μπορεί σε όλο τον κόσμο οι οικονομίες να απελευθερώνονται και εμείς να φωνάζουμε για εργασιακά κεκτημένα.»! Προφανώς, αυτή ακριβώς η μη δογματική του προτίμηση στον οικονομικό φιλελευθερισμό τον έχει εξοπλίσει με τέτοια «ευρύτητα» σκέψης, ώστε μέσα σε όλη αυτή την υπερβολικά «ανοιχτή» εγκεφαλική λειτουργία, κάπου παράπεσε και διέφυγε της προσοχής του το γεγονός, ότι το καπιταλιστικό σύστημα απέφυγε την κατάρρευση μέσω …μεγατόνων δημοσίου χρήματος, μέρος των οποίων καταναλώθηκε για την …κρατικοποίηση(!) τραπεζών στην πατρίδα του Τρίτου (σοσιαλφιλελεύθερου) Δρόμου! Ας ελπίσουμε ότι με την πάροδο του χρόνου θα γίνει λίγο περισσότερο …δογματικός, έτσι ώστε, με το επακόλουθο «σφίξιμο» των εγκεφαλικών λειτουργιών του, ο καλός μας νεοφιλελεύθερος θα κατορθώσει να μη του διαφεύγουν τέτοιες «λεπτομέρειες»…

Ο σοσιαλφιλελεύθερος λόγος

Τι του απαντούν οι σοσιαλφιλελεύθεροι φίλοι του g700.blogspot.com; Κατ’ αρχήν του ξεκαθαρίζουν, προς αποφυγή κάθε «παρεξήγησης», ότι «ως προς τον φιλελευθερισμό προτιμάμε τον liberalism από τον libertarianism». Του λένε μ’ άλλα λόγια, ότι εκείνοι δεν ανήκουν στο δεξιόστροφο τμήμα των φιλελεύθερων, αλλά στο «αντίθετο», το αριστερόστροφο. Πράγμα που χοντρικά σημαίνει, ότι δεν έχουν καμία αντίρρηση στο πλέγμα ασφαλείας των ισχυρών, με την προϋπόθεση να υπάρχει κι ένα «δίχτυ προστασίας» των αδυνάτων. Ενδεχομένως δε -δική μας σκέψη είναι αυτό, δεν την έχουν εκφράσει ρητώς, για να είμαστε ειλικρινείς- είναι τόσο προσηλωμένοι στο στόχο προστασίας των αδυνάτων, ώστε θα ήταν πρόθυμοι να κάνουν και τα «στραβά μάτια» στην περίπτωση που το πλέγμα ασφαλείας των ισχυρών θα κατέληγε λίγο περισσότερο θωρακισμένο απέναντι στις πιέσεις των αδυνάτων απ’ όσο εκείνοι πραγματικά επιθυμούν…

Περί ιδεολογίας

Στη συνέχεια, προχωράνε σε θέματα ιδεολογίας. Σ’ αυτό το ζήτημα λένε στον αναγνώστη τους τα εξής ενδιαφέροντα:

«Αναφορικά με τις ιδεολογίες η άποψή μας είναι η εξής: οι επιλογές μας εξαρτώνται από τις ιδεολογικές μας προτιμήσεις υπό την έννοια ότι με έναν εντελώς αυθαίρετο τρόπο για έναν άνθρωπο στόχος είναι η ισότητα, για άλλον η ατομική ελευθερία για έναν τρίτο η συλλογική ευημερία, για εμάς ας πούμε η δικαιοσύνη ανάμεσα στις γενιές.

»Παρά το γεγονός ότι όλοι τις εξηγούμε με διάφορα επιχειρήματα, αυτού του τύπου οι προτιμήσεις διαμορφώνονται κάπως αυθαίρετα και εμπίπτουν στο πεδίο της πολιτικής και των πολιτικών στοχεύσεων».

Εδώ οι φίλοι μας αρχίζουν να τα μπλέκουν. Και μέσα σ’ όλο τους το μπλέξιμο, αποκαλύπτουν άθελά τους τον αφόρητο σχετικισμό που τους διακρίνει (και τους συμφέρει!) καθώς και τον ταυτολογικό (κυκλικό) τρόπο με τον οποίο σκέπτονται, δίνοντας έτσι κάμποσες «πληροφορίες και υλικό» σε όποιον θέλει να εξάγει συμπεράσματα για όλα όσα είναι και θέλει το g700.blogspot.com.

Το πρώτο, βασικό μπλέξιμο: Συγχέουν το «υποκειμενικό» με το «αυθαίρετο». Όλες οι ατομικές επιλογές πολιτικής ένταξης είναι σε τελική ανάλυση υποκειμενικές, αφού εκφράζουν ένα υποκείμενο, πώς αλλιώς; Δεν είναι όμως όλες αυθαίρετες, στο βαθμό που ορισμένες -δυστυχώς μειοψηφικές- είναι σύμφωνες με τον ορθολογιστικό τρόπο σκέψης. Και για την Αριστερή, υλιστική θεωρία, ορθολογιστικός τρόπος σκέψης επί του πολιτικού είναι αυτός που οδηγεί σε πολιτικοϊδεολογική ένταξη ανάλογη με τα υλικά (κατ’ αρχήν, αλλά όχι μόνο) συμφέροντα ενός εκάστου -ατόμου ή τάξης. Για τους «ιδεαλιστές» δημόσιους κήρυκες πάσης φύσεως, απόχρωσης και κομματικής προτίμησης αυτό αποτελεί ένα σημείο που πρέπει οπωσδήποτε να συσκοτισθεί. Ακριβώς για να μη φανεί ότι τέτοια ακριβώς είναι η φύση και της δικής τους σκέψης, για τα δικά τους ιδιαίτερα συμφέροντα βέβαια. Έτσι, άλλοι το συσκοτίζουν προβάλλοντας την ιδεολογία του «εθνικού συμφέροντος». Άλλοι προβάλλοντας την υπεροχή του Πνεύματος έναντι της Ύλης και καταγγέλλοντας ταυτόχρονα την Αριστερά για υλιστικό εκχυδαϊσμό της κοινωνικής ζωής. Και ορισμένοι, οι πιο ευφυείς, βρίσκουν πιο αποτελεσματικό όχι να το συσκοτίσουν, αλλά να το εξουδετερώσουν μέσω της απονεύρωσής του, κηρύσσοντας την ιδεολογία της «αρμονικής» και «δίκαιης» συνύπαρξης και συνεργασίας των παραγωγικών τάξεων. (Είναι αυτό που έγραψε ο Μπρεχτ για τον ψαρά ο οποίος πρότεινε στο σκουλήκι να πάνε παρέα για ψάρεμα!). Σ’ αυτούς τους ορισμένους εντάσσονται και οι σοσιαλφιλελεύθεροι διαμορφωτές της «κοινής γνώμης», μέρος των οποίων αποτελούν και οι φίλοι του g700.blogspot.com. Οι οποίοι στην προκειμένη περίπτωση, αποδεχόμενοι ως κάτι «φυσικό» -σύμφυτο δηλαδή με την ανθρώπινη φύση- τον αυθαίρετο, ανορθολογικό τρόπο σκέψης που, καλλιεργημένος από τα συστήματα επικοινωνίας προς εξασφάλιση μαζικής συναίνεσης, ωθεί τον κόσμο να αποδέχεται τον ρόλο του σκουληκιού και να πηγαίνει για ψάρεμα μαζί με τους ψαράδες, προσπερνούν το ζήτημα και πάνε κι αυτοί παρακάτω!

Εκεί στο παρακάτω κι αφού προηγουμένως μας έχουν διευκρινίσει ότι οι επιλογές των ανθρώπων εξαρτώνται από τις ιδεολογικές τους προτιμήσεις (δεν μας διευκρινίζουν βέβαια από πού εξαρτώνται οι τελευταίες, ίσως παραδίδονται εκ Θεού…), διαχωρίζουν το πρόταγμα της ισότητας, από το αίτημα της συλλογικής ευημερίας(!) και της διαγενεακής δικαιοσύνης(!), βαφτίζοντάς τα «διαφορετικούς στόχους»! Έχουν τους λόγους τους βέβαια. Προσπαθώντας να πάρουν τις αποστάσεις τους από την Αριστερά, είναι κατά κάποιο τρόπο υποχρεωμένοι να διαχωρίσουν το κατ’ εξοχήν Αριστερό πρόταγμα της Ισότητας από τη συλλογική ευημερία και -βεβαίως- τη διαγενεακή δικαιοσύνη, τον δικό τους στόχο όπως λένε. Και δεν καταλαβαίνουν οι αφελείς, ότι έτσι έρχονται σε αντίφαση με τους ίδιους τους εαυτούς τους! Γιατί και ο δικός τους στόχος είναι κατ’ ουσία αίτημα ισότητας! Απλώς, διεκδικεί την ισότητα από τις προηγούμενες γενεές, αδιακρίτως ταξικών κριτηρίων. Είναι δηλαδή ένα κοινωνικά εκτροχιασμένο αίτημα ισότητας, αλλά πάντως τέτοιο. Επιπλέον, προκαλεί τεράστιες απορίες, αν όχι τρανταχτά γέλια, ο διαχωρισμός του αιτήματος της συλλογικής ευημερίας από το πρόταγμα της Ισότητας. Γιατί τον κάνουν; Μήπως επειδή, σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις, έρχεται σε αντίθεση με το αίτημα της οικονομικής -κατ’ αρχήν- αποκατάστασης της γενιάς μας; Η συλλογική ευημερία εμποδίζει την ικανοποίηση του αιτήματος, ή η ατομική (οικονομική) ελευθερία, να ευημερούν οι λίγοι εις βάρος των πολλών;

Ψιλά γράμματα για τους σοσιαλφιλελεύθερους του g700.blogspot.com. Δεν τους απασχολούν τέτοια ερωτήματα. Εξ άλλου, εμπίπτουν στο πεδίο της πολιτικής και των πολιτικών στοχεύσεων, είναι «αυθαίρετα» κατά την άποψή τους. Ποιος ο λόγος να χάνουν το χρόνο τους;

Ο επιστημονικός καπιταλισμός

Εκείνο το οποίο έχει σημασία γι’ αυτούς και αξίζει κάθε θυσία -χρόνου ή φαιάς ουσίας- είναι η υλοποίηση των πολιτικών στοχεύσεων. Η οποία πρέπει να γίνεται «με πιο επιστημονικό τρόπο». Και βέβαια, ο «πιο επιστημονικός τρόπος» είναι πάντα -τι σύμπτωση!- η ανάθεση των προβλημάτων στην περίφημη ατομική πρωτοβουλία της ιδιωτικοοικονομικής ατομικής δράσης, πέρα από «περιοριστικές δεσμεύσεις» και «γραφειοκρατικές αγκυλώσεις». Έτσι για παράδειγμα, ο πιο «επιστημονικός» τρόπος για να μπουν τα θεμέλια της εξυγίανσης του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος είναι να μπουν τα θεμέλια για την ιδιωτικοποίησή του. Κάθε άλλη λύση είναι «πολιτική». Δηλαδή ...«αυθαίρετη»!

Να λοιπόν τι συζητάνε τι συζητάνε ένας νεοφιλελεύθερος με έναν σοσιαλφιλελεύθερο μεταξύ τους, απ’ όσο μπορέσαμε να ακούσουμε φυσικά. Εδώ είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε, ότι οι συζητήσεις μεταξύ νεοφιλελεύθερων και σοσιαλφιλελεύθερων δεν εξαντλούνται στα συγκεκριμένα πρόσωπα και δεν περιορίζονται μόνο σε τέτοια ζητήματα -αν και συνήθως παρουσιάζουν μια τάση να επικεντρώνονται σ’ αυτά…

Εξυπακούεται πάντως, ότι όλες οι μεταξύ τους συζητήσεις διεξάγονται πάντα στο ίδιο καλό κλίμα που χαρακτήρισε αυτήν την οποία είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε. Αυτό να λέγεται!


[1] The Independent, 27 Ιουνίου 2007.

Αριστερή μελαγχολία

Το προηγούμενό μας ποστ τελείωνε κάπως σκληρά για τη δική μας παράταξη, την παράταξη της Αριστεράς. Αυτό, σε συνδυασμό με τις λίγες λέξεις ενός επιλόγου, που άλλωστε δεν σχετιζόταν άμεσα με το θέμα μας, μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες και σε λανθασμένες εντυπώσεις. Ανάγκη να εξηγήσουμε αυτόν τον πικρό επίλογο λίγο περισσότερο.

Αποδώσαμε στην Ελληνική Αριστερά δύο χαρακτηρισμούς. Της «κοιμώμενης» και της μονίμως «συσκεπτόμενης». Τι εννοούμε;

Με τον πρώτο εννοούμε την αδυναμία της να συνειδητοποιήσει, ότι, με λίγες εξαιρέσεις, άλλοτε εδώ κι άλλοτε εκεί, λειτουργεί και υπάρχει στο περιθώριο των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών -γιατί σε αυτές ανήκει και η Ελλάδα, άσχετα αν βρίσκεται χαμηλά στην ιεραρχία. Αδυναμία; Δεν είμαστε σίγουροι ότι πρόκειται ακριβώς για αδυναμία, με την έννοια της ανικανότητας τουλάχιστον. Υποπτευόμαστε ότι διαπλέκεται με αυτό που η Ψυχολογία ορίζει ως «απώθηση», τον αμυντικό δηλαδή ψυχικό μηχανισμό ο οποίος μας βοηθά να «ξεχνάμε» τα δυσάρεστα. Κοινώς, να κρύβουμε τα σκουπίδια κάτω από το χαλί.

Από πού διαπιστώνουμε αυτήν την αδυναμία; Μα από την εμμονή της Αριστεράς σε όλες τις εκφάνσεις της σε στρατηγικές και σχέδια, που, χρόνος μπαίνει-χρόνος βγαίνει, αποδεικνύονται επιεικώς ανεπαρκή.

Το ΚΚΕ συνεχίζει τις πολυετείς του προσπάθειες να οικοδομήσει ένα Μέτωπο, στο οποίο όμως δεν είναι διατεθειμένο να δεχτεί παρά μόνο όσες πολιτικές δυνάμεις συμφωνούν ασυζητητί με το δικό του πολιτικό σχέδιο και τις τακτικές και στρατηγικές που το ίδιο έχει χαράξει. Η δημιουργία ενός τέτοιου Μετώπου με αυτές τις προϋποθέσεις ισοδυναμεί με το δέσιμο χειροπόδαρα του ανέμου. Από την άλλη όμως, εξασφαλίζει σταθερή και μόνιμη απασχόληση -an eternal reason for being!

Ο ΣΥΡΙΖΑ, συνεχίζει να επενδύει σε έναν γενικό και άνευ προτεραιοτήτων κινηματισμό, αδυνατώντας όμως να πολιτικοποιήσει το κοινωνικό, θύμα της ιδεολογικής του σύγχυσης η οποία πολλαπλασιάζεται από την πολυφωνία. Επιπλέον, τα ιδιαίτερα προβλήματά του, προβλήματα που σε μεγάλο βαθμό είναι το απαραίτητο τίμημα της ενότητας, δυσχεραίνουν τη διείσδυσή του σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα: Έξι ολόκληρα χρόνια μετά την ίδρυσή του και παρά την θελκτικότητα της θεμέλιας ιδέας της δημιουργίας του, αυτήν της ενότητας της Αριστεράς, δεν έχει καταφέρει ακόμα να συγκροτηθεί δημοκρατικά ως ευρύτερη πολιτική παράταξη, με αποτέλεσμα την αδυναμία ουσιώδους κεντρικής παρέμβασης ή αξιοποίησης της ευνοϊκής συγκυρίας, όπως συνέβη μετά τις εκλογές του 2007 μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2008. Ακόμα, η χρόνια πια ανικανότητα της πλειοψηφούσας δύναμης, του ΣΥΝ, να οριοθετήσει τις σχέσεις της με το ΠΑΣΟΚ, θολώνει και την δική του εικόνα, αναβιώνοντας το «αιώνιο» δίλημμα για τους θετικά (ή έστω, όχι αρνητικά) διακείμενους προς την Αριστερά πολίτες: ΠΑΣΟΚ ή ΣΥΡΙΖΑ; Η κρίση δε στην οποία έχει περιέλθει από τις Ευρωεκλογές και μετά, κρίση που κορυφώθηκε τις τελευταίες ημέρες, τον έχει καταστήσει ακόμα περισσότερο αναξιόπιστο σε ένα μεγάλο μέρος του ευρύτερου ακροατηρίου του.

Τέλος, το τρίτο μικρότερο από πλευράς επιρροής ρεύμα -της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, όπως αυτοπροσδιορίζεται- συνεχίζει να διακατέχεται από έναν ακραίο βολονταρισμό ο οποίος το καθηλώνει σε μία τελείως λανθασμένη ανάγνωση της κοινωνικής πραγματικότητας. Σύμφωνα με αυτή την ανάγνωση, οι καταθλιπτικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες της παντοκρατορίας του νεοφιλελευθερισμού, δεν χρειάζονται παρά μόνο την «καλλιέργεια» της πρότασης των ριζικών ανατροπών με σοσιαλιστικό πρόσημο για να μετατραπούν σε επαναστατικές. Η συμπαράταξη ενός σημαντικού αριθμού οργανώσεων στο σχήμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, εξέλιξη ενωτική και από αυτή την πλευρά θετική, δεν αρκεί προφανώς για να άρει τις αφετηριακά λανθασμένες προκείμενες της στρατηγικής αυτού του χώρου.

Με αυτές τις επεξηγήσεις πιστεύουμε, ότι γίνεται φανερό το πνεύμα του χαρακτηρισμού της Αριστεράς εκ μέρους μας ως «κοιμώμενης». Για τον άλλο μας χαρακτηρισμό, της «συσκεπτόμενης», οι αναγκαίες επεξηγήσεις είναι πολύ πιο απλές. Δεν εννοούσαμε τίποτα άλλο από τις αλλεπάλληλες «συσκέψεις κορυφής» των συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ ένα μήνα πριν από τις εκλογές! Για θέματα που έπρεπε να έχουν επιλυθεί προ πολλού και όχι βέβαια μόνο από τις «κορυφές»…

Φυσικά, όλες οι παραπάνω κριτικές σκέψεις δεν είναι της παρούσης, τώρα, στην τούρλα των εκλογών! Σ’ αυτές, η Αριστερά είναι υποχρεωμένη να προσπαθήσει για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και ο προεκλογικός αγώνας δεν αφήνει πολλά περιθώρια για «λεπτές» αλλά καίριες επεξεργασίες στρατηγικού χαρακτήρα. Ιδίως όταν η 4η Οκτωβρίου είναι πολύ κοντά.

Από τη Δευτέρα της 5ης Οκτωβρίου όμως;

Εκλογές: Τα πράγματα πρέπει να αλλάζουν για να μένουν ίδια…

Change we can't believe in!

Τι υποχρέωσε τον Καραμανλή να προκηρύξει εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου; Η μικρή εικόνα των αιτιών περιλαμβάνει όλα όσα προβάλλονται στα πρωτοσέλιδα και στα δελτία των 8, «φωτίζονται» από τη «σοβαρή αρθρογραφία» και «αποκαλύπτονται» στις «έγκυρες αναλύσεις»: Για τα ΜΜΕ που στηρίζουν το ΠΑΣΟΚ είναι η κατάρρευση της ανίκανης κυβέρνησης. Η δραπέτευση του ίδιου μπροστά στα αυξανόμενα αδιέξοδα. Η απελπισμένη του προσπάθεια να περιορίσει την έκταση της ήττας, πηγαίνοντας σε εκλογές τώρα κι όχι τον Μάρτιο, όταν τα πράγματα θα ήταν ακόμα χειρότερα, διατηρώντας έτσι την αρχηγία, άρα και την ελπίδα για μία ρεβάνς. Για τα συμπολιτευόμενα είναι ο εκβιασμός του ΠΑΣΟΚ σχετικά με την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας που θα έσερνε τη χώρα σε μία μακρά προεκλογική περίοδο καθώς και η εμμονή του σε στείρα και λαϊκιστική αντιπολίτευση, ακόμα και εν τω μέσω της μεγαλύτερης μεταπολεμικής οικονομικής κρίσης. Όπως ήδη έχει φανεί στις πρώτες θλιβερές «τηλεμαχίες», το πράγμα καταλήγει κάπως έτσι: «Ο εκβιασμός σας για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας προξένησε τις πρόωρες εκλογές». «Όχι. Η ανικανότητά σας που έφερε τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας είναι η αιτία».

Η μεγάλη εικόνα, που επιμελώς αποκρύπτεται από τα κυρίαρχα ΜΜΣ (Μέσα Μαζικής Συναίνεσης), είναι «ελαφρώς» διαφορετική: Ο χειμώνας που έρχεται θα κάνει απολύτως αισθητές τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Ποιός θα πληρώσει τον λογαριασμό; Σε μια ταξική κοινωνία η απάντηση είναι προφανής: Οι υποτελείς τάξεις! Άλλο τόσο όμως είναι προφανές, ότι, όταν κάποιος καλείται να πληρώσει για ένα γεύμα που έφαγαν άλλοι, αντιδρά. Ιδίως όταν αυτοί που απήλαυσαν το γεύμα -ιδιωτικό κεφάλαιο και το πολιτικό προσωπικό τους- είναι ακριβώς εκείνοι που τον καλούν να πληρώσει!

Όσο κι αν το Ελληνικό εργατικό κίνημα είναι εξασθενημένο, αποδιοργανωμένο και -επιπλέον- διασπασμένο, οι αντιδράσεις που αναμένονται δεν θα είναι καθόλου αμελητέες. Ποιος θα τις διαχειριστεί;

Μια δεξιά κυβέρνηση με την υπόληψή της στο ναδίρ λόγω της «ανεπάρκειάς» της, αλλά και του βάρους των δικών της, μπλε σκανδάλων; Ή μια κυβέρνηση της «Μεγάλης Δημοκρατικής Παράταξης», της οποίας η δική της «ανεπάρκεια» και τα δικά της πράσινα σκάνδαλα έχουν ξεθωριάσει αρκετά από το πέρασμα του Χρόνου, έτσι ώστε να μπορεί να διακρίνει ο εν απογνώσει λαός, ότι, επιτέλους, αυτή είναι μια κυβέρνηση «αντιδεξιά», «σοσιαλιστική», «δικιά μας»;

Η απάντηση είναι και πάλι προφανής. Όπως μπορεί να σας διαβεβαιώσει οποιοσδήποτε είχε την «τύχη» να βρεθεί τετ α τετ με τους φύλακες του Νόμου, ποιος είναι τόσο τρελός για να προτιμάει τον κακό μπάτσο από τον «καλό»;

Έτσι, η δικομματική εναλλαγή θα συντελεσθεί για μία ακόμη φορά. Και το κόμμα της «Μεγάλης Δημοκρατικής Παράταξης» θα διαχειριστεί τις κραυγές διαμαρτυρίας των υποτελών με όλη την επιδεξιότητα και το τακτ που «εξ ορισμού» διαθέτουν τα «δημοκρατικά» κόμματα. Έχοντας στο πλευρό του και το φάντασμα της χρεοκοπίας, για την αντιμετώπιση του οποίου θα ζητήσει την «συνεργασία» όλων. Ήδη, ο Μίμης Ανδρουλάκης σάλπισε σήμερα το σύνθημα από το ραδιόφωνο του Alpha: «Η κυβέρνησή μας θα είναι κυβέρνηση Εθνικής Ανάγκης»!

Και η Αριστερά;

Σιγά, η Αριστερά κοιμάται! Μπορεί όμως και να είναι σε «σύσκεψη»!...

Θα σας γελάσουμε...