Τι τα θέλουμε τα μάους, τα λαπτόπια, τα πισιά;

Να τα κάνουμ’ εργαλεία· ναι, αλλά για ποια δουλειά;

Μια συζήτηση τις προάλλες στο blog της Κροτ ή «Βέλγας»[1] η οποία μας «αφιέρωσε» και ολόκληρο post[2] μας έκανε να ξανασκεφτούμε: Τι γυρεύει ένας αριστερός στην μπλογκόσφαιρα; Ό,τι πάνω - κάτω και όλος ο κόσμος ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων; Πρέπει να γυρεύει κάτι σώνει και ντε; Μήπως πρέπει να υιοθετήσει την άποψη που λέει ότι το blogging δεν είναι αναζήτηση με συγκεκριμένο σκοπό, αλλά μια βόλτα, έτσι, χωρίς πρόγραμμα, οπότε αυτό, δηλαδή το «να βγαίνει απλώς βόλτα», είναι εκείνο στο οποίο πρέπει να αρκείται; Η μήπως, ό,τι κι αν είναι το blogging, ως μια εικονική δραστηριότητα του καναπέ — εν προκειμένω της καρέκλας — δεν τον αφορά, συνεπώς στο ερώτημα η απάντηση είναι ένα άλλο ερώτημα, το γνωστό «τι γυρεύει μια αλεπού στο παζάρι»; (Αυτό το τελευταίο έχει και μια άλλη, πιο δυσάρεστη παραλλαγή: «Όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα, τον τρων’ οι κότες»…). Τα σκεφτήκαμε λίγο όλα αυτά, καταγράψαμε κάποιες σκέψεις και είπαμε να τις μοιραστούμε μαζί σας.

‘Εργαλεία’;

Αυτή η συγκεκριμένη λέξη μπορεί να μας βάλει σε μπελάδες. Να δώσει δηλαδή αφορμή να κατηγορηθούμε για εργαλειακή νοοτροπία, κατηγορία που συνοδεύει τους αριστερούς εδώ και πολλά χρόνια, σύμφωνα με την οποία, αν ερμηνευτεί κάπως πλατειά, οι αριστεροί, όπου βρεθούν κι όπου σταθούν, δεν έχουν τίποτα άλλο στο μυαλό τους από τον προσηλυτισμό ανθρώπων στην ιδεολογία τους και γενικά την επικράτησή τους με κάθε μέσο.

Η αλήθεια είναι, για να τα λέμε όλα, ότι υπάρχει μια κάποια βάση αλήθειας σ’ αυτόν το συλλογισμό. Έχουμε γίνει κι εμείς μάρτυρες πρακτικών υπερπολιτικοποίησης και υπερανάλυσης μέσω …Βλαδιβοστόκ, ακόμα και σε beach party γενεθλίων, σε συζητήσεις περί χορτοφαγίας, ή σε αντιπαράθεση Ολυμπιακών - Παναθηναϊκών! Βέβαια, υπάρχουν και αντικειμενικές αιτίες για τέτοιου τύπου φαινόμενα, δεν είναι μόνο η αριστερή στενομυαλιά που φταίει. Εν πάση περιπτώσει, ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει ή δεν συμβαίνει γενικά στην κοινωνική ζωή και γιατί, έχουμε την πεποίθηση ότι το διαδίκτυο και η δυνατότητα που προσφέρει να αποκτήσει κάποιος ένα βήμα, δηλαδή blog, είναι μια τελείως διαφορετική περίπτωση, για λόγους που θα εξηγηθούν παρακάτω.

Μία δεύτερη ένσταση: Παρά το ότι χρησιμοποιούμε στον τίτλο μας τη λέξη ‘εργαλεία’, συνδεδεμένη μάλιστα με άκρως ενεργητικό ρήμα (‘κάνουμε’), αυτό δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός πως θέλαμε να «πατήσουμε» πάνω στους στίχους του παλιού κομμουνιστικού τραγουδιού. Οφείλεται και — ή κυρίως, καλύτερα — στο ότι όλα αυτά, «τα μάους, τα λαπτόπια, τα πισιά», είναι ήδη εργαλεία από γεννησιμιού τους, θέλουμε δεν θέλουμε. Όπως ακριβώς και «τα όπλα, τα κανόνια, τα σπαθιά» του τραγουδιού που μας έδωσε την έμπνευση για τον τίτλο, ήταν ήδη εργαλεία, αλλά θανάτου, σε απόλυτη αντίθεση με τα ειρηνικά τρακτέρια στα οποία, κατά τον στιχουργό, ήθελαν να μετατρέψουν τα θωρηκτά «Αβέρωφ» και «Κιλκίς» οι έλληνες κομμουνιστές του μεσοπολέμου.

Και για ποιο λόγο είπαμε ότι μπλογκάρετε, παρακαλώ;

Αφού ξεκαθαρίσαμε την έτσι κι αλλιώς εργαλειακή φύση των εργαλείων που είναι απαραίτητα στο blogging, ας κάνουμε μια ανασκόπηση των λόγων για τους οποίους ένας άνθρωπος αποφασίζει να φτιάξει το δικό του διαδικτυακό βήμα και να αρθρώσει τον λόγο του. Σ’ αυτό μας βοηθάει μία έρευνα της VPRC που έγινε για λογαριασμό του αξιοσημείωτα καλού περιοδικού «Monthly Review» και δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νοεμβρίου του 2008.

Εκεί λοιπόν, στο ερώτημα «Ποιος είναι ο κύριος λόγος που δημιουργήσατε το μπλογκ σας» οι διάφορες απαντήσεις που είχαν στη διάθεσή τους οι ερωτώμενοι συγκεντρώνουν τα εξής ποσοστά (το άθροισμα υπερβαίνει το 100% επειδή οι απαντήσεις ήταν πολλαπλές):

●1 Για να εκφράσω τις απόψεις μου: 76%
●2 Για να αναφέρω τις εμπειρίες μου και να τις μοιραστώ με άλλους: 45%
●3 Για να κινητοποιήσω άλλους σε κάποιες δραστηριότητες: 28%
●4 Για να επηρεάσω τον τρόπο σκέψης κάποιων ανθρώπων: 25%
●5 Καθαρά για ψυχαγωγία: 21%
●6 Για να μοιράζομαι τις γνώσεις μου και να συμβουλεύω άλλους πάνω σε ειδικά θέματα: 20%
●7 Για να αποθηκεύσω πληροφορίες που με αφορούν: 13%
●8 Για να έχω επαφή με φίλους και συγγενείς: 6%
●9 Για να κάνω νέες γνωριμίες: 4%
●10 Για να βγάλω χρήματα: 2%
●11 Άλλο: 11%

Δεν θα αναλύσουμε βέβαια όλες τις απαντήσεις ούτε και χρειάζεται επί του προκειμένου. Απλώς να υπογραμμίσουμε ότι 3 στους 4 δηλώνουν ότι ο βασικός λόγος που μπλογκάρουν είναι η επιθυμία να εκφράσουν δημοσία την άποψή τους και, κυρίως, ότι, όπως αποδεικνύεται από τις απαντήσεις 3,4 και 6 οι οποίες εξηγούν παραπέρα για ποιο λόγο ένας άνθρωπος θέλει να πει την άποψή του και που αθροιστικά ισούνται σχεδόν απόλυτα με το ποσοστό της γενικής απάντησης (73 έναντι 76), συνδέουν αυτή την απόφασή τους, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, με τη θέλησή τους να παρέμβουν τροποποιητικά. Δηλαδή, να αλλάξουν την πραγματικότητα, στο μέτρο των δυνατοτήτων του ο καθένας. Εδώ είμαστε.

Δηλαδή πού ακριβώς;

Αν έτσι έχουν τα πράγματα σχετικά με τα κίνητρα της δημιουργίας ενός blog, πού θα περίμενε κανείς να βρει στον παραπάνω «χάρτη» της έρευνας έναν αριστερό άνθρωπο;

Εμείς νομίζουμε στο διαλεκτικό συνδυασμό του υπ’ αριθμόν 3 και 4 κινήτρου. Γιατί είναι από τα βασικά, τα βασικότατα θα λέγαμε, για κάθε αριστερό ότι δεν παίρνει τον λόγο απλώς για να εκφράσει την άποψή του, αλλά για να επηρεάσει τα πράγματα τόσο στο πεδίο της κοινωνικοπολιτικής συνειδητοποίησης, όσο και σ’ αυτό της πολιτικής πράξης.

Αυτό το «για να» σημαίνει βέβαια ένα απλό πράγμα: Ότι το blogging για έναν αριστερό έχει, πρέπει να έχει, έναν σκοπό. Και ποιος καλύτερος σκοπός από την αποκατάσταση των αριστερών ιδεών που τόσο έχουν απαξιωθεί τα τελευταία 30 χρόνια, με αποκορύφωμα τα χρόνια μετά την κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων του 20ου αιώνα; Και πόσο ευνοϊκότερες συνθήκες θα υπάρξουν γι’ αυτή την αποκατάσταση, αν εμείς οι αριστεροί δεν αξιοποιήσουμε και στη διαδικτυακή διάσταση της πραγματικότητας τη σημερινή πανηγυρική και τραγική διάψευση των υποσχέσεων της «ελεύθερης» οικονομίας για γενική ευημερία σε ένα παιχνίδι όπου «όλοι είναι κερδισμένοι» — κι εμείς κι εσείς κι ο Χατζηπετρής, ταχαδήθεν κι έτσι;

Εμείς οι αριστεροί δεν είμαστε που χαλάμε τον κόσμο — και δικαίως φυσικά — για την καταθλιπτική μονοφωνική κυριαρχία των καθεστωτικών ΜΜΕ που σε διαπλοκή με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και διαμορφώνουν μέσω των οργανικών διανοουμένων του συστήματος τη γνώμη της σιωπηλής — και κοιμώμενης — πλειοψηφίας;

Εμείς οι αριστεροί δεν είμαστε που διαπιστώνουμε καθημερινά ότι η διείσδυση των απολογητών της ελευθερίας της (κεφαλαιοκρατικής) αγοράς, είτε στην εταιρική τους μορφή, είτε στην ελευθεροεπαγγελματική, είτε στην ερασιτεχνική (ή «ερασιτεχνική»), στα πλαίσια της «κοινωνίας των πολιτών», έκφρασή τους, είναι κάτι παραπάνω από εμφανής και αυξανόμενη;

Εμείς οι αριστεροί δεν είμαστε, τέλος, που σε κάθε περιήγησή μας στη μπλογκόσφαιρα διαπιστώνουμε τη σύγχυση, την αδυναμία των ανθρώπων να συνειδητοποιήσουν πέντε απλά πράγματα που εξηγούν συνεκτικά τα σημερινά αδιέξοδα της ζωής τους;

Ε, ορίστε λοιπόν πεδίο δόξης που ανοίγεται μπροστά μας λαμπρό! Ορίστε «γήπεδο», με χορτάρι - χαλί και θεατές πρόθυμους να μας δουν και να μας ακούσουν, για να παίξουμε «μπάλα»! Ποιος και τι μας εμποδίζει; Πολλά. Όμως, στο παρόν σημείωμα το focus ας μείνει στην καμπούρα μας.

Δουλειά!

Για να τα λέμε όλα, μπορεί η δόξα να μας περιμένει και το γήπεδο — αλλά κι ο καιρός! — να είναι ιδανικά για «μπάλα», αλλά το να παίζει κανείς στην αριστερή πλευρά της μπλογκόσφαιρας δεν είναι εύκολη υπόθεση, ή, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι τόσο εύκολη όσο νομίζουνε πολλοί από μας. Ιδίως για όσους έχουν γεννηθεί μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’70 περίπου και μεγάλωσαν σε συνθήκες αποδόμησης της Αριστεράς από τους αντιπάλους, αλλά και σε συνθήκες αυτόβουλης παραίτησης μεγάλων τμημάτων της από το μεγάλο πρόταγμα της ριζικής κοινωνικής αλλαγής και τις μεγάλες θεωρητικές αφηγήσεις που στέριωναν την ύπαρξή της. Ατυχώς, οι νέες ηλικίες αποτελούμε την πλειοψηφία όσων κυκλοφορούν στη μπλογκόσφαιρα, όπως και η συγκεκριμένη έρευνα επιβεβαιώνει.

Ένας λόγος παραπάνω και κάμποση δουλειά περισσότερη για όσους και όσες κυκλοφορούμε στις αριστερές λωρίδες του διαδικτύου.

Δουλειά; Ε, ναι, δουλειά! Δηλαδή ενεργό συμμετοχή στις διεργασίες της κοινωνίας, προσεκτική, παρατηρητική ματιά στους ποικίλους τρόπους εμφάνισής τους και — βέβαια! — επαναανακάλυψη των κλασικών θεωρητικών της Αριστεράς με πρώτο και καλύτερο τον παππού Κάρολο. Πώς αλλιώς; Γιατί, όποιο κι αν είναι αυτό το «αλλιώς», σε τι μας διαφοροποιεί από το μεγάλο πλήθος των ανθρώπων οι οποίοι αγανακτούν βέβαια για τα χρήματα που διαπιστώνουν σήμερα ότι θα λείψουν από το πορτοφόλι τους αύριο, αλλά, ακριβώς επειδή τους λείπει το «κινούν αίτιο» όλων αυτών των εξελίξεων, φωνάζουν «βοήθεια, κλέφτης!», άλλοι για τους «βολεψάκηδες» του δημοσίου, άλλοι για όσους έγιναν πελάτες ενός πελατειακού κράτους προκειμένου να βρουν δουλειά, έστω και προσωρινή κι άλλοι για τους «άθλιους εμπόρους» (διάβαζε: εμποράκους) που δεν αποδίδουν το ΦΠΑ; Κι αν δεν διαφοροποιούμαστε πώς θα πείσουμε;

Γράφει η φίλη μας η Κροτ σε κάποιο σημείο, στο post όπου απευθύνεται σε μας:

«Και, σε εντελώς πρωτογενές επίπεδο, με εκνευρίζει το γεγονός ότι όλος αυτός ο “κοσμάκης” ως μέγιστη αντίδραση αντιλαμβάνεται το να κάθεται στην καφετέρια και να βρίζει παρμένος ρουφώντας τον καπουτσίνο του, ή άντε, να γράψει πύρινα κείμενα στο ίντερνετ και στο τσακίρ κέφι να φτιάξει κι ένα γκρουπ στο φέϊκβουκ».

Σωστό, σωστότατο. Μόνο που η απάντηση σ’ αυτό δεν είναι, π.χ., το να σπάει κανείς τη μονοτονία των «πύρινων [πολιτικών] κειμένων» με «δροσερά κείμενα» θεατρικής κριτικής ή «εορταστικά» επί τη απονομή των τελευταίων βραβείων «Όσκαρ»[3].

Δεν έχουμε τίποτα με το θέατρο ή την τέχνη βέβαια, το ακριβώς αντίθετο. Ούτε έχουμε την αφέλεια να πιστεύουμε ότι οι αριστεροί διαθέτουν διαφορετικό …DNA από τους άλλους ανθρώπους. Όμως, στους καιρούς που ζούμε, είναι καιρός να ξαναδούμε τις προτεραιότητές μας.

Υπάρχει ο καιρός του σπείρειν και ο καιρός του θερίζειν. Την πρώτη φορά που θέρισε η Αριστερά, μεγάλο μέρος της σοδειάς αποδείχθηκε σκάρτο. Ίσως γιατί και η σπορά δεν έγινε όπως έπρεπε.

Είναι καιρός για νέα, καλύτερη σπορά. Και σ’ αυτή τη δεύτερη απόπειρα, ξηγημένα κορίτσια όπως η Κροτ, είναι κάτι περισσότερο από απαραίτητα…


[1] Κροτ ή Βέλγα (krotkaya.wordpress.com): Έτσι δηλώνει ότι την αποκαλούν οι φίλοι της. Την αποκαλούμε κι εμείς έτσι, για να κάνουμε σαφές ότι σ’ αυτούς ακριβώς συγκαταλεγόμαστε.

[2] Αφορμή γι’ αυτό το post ήταν ένα σχόλιο - φιλικό πείραγμα που στείλαμε στην Κροτ ή «Βέλγα»[1] τις προάλλες και στο οποίο η φίλη μας μάς απάντησε τελικά με ένα ολόκληρο δικό της post. Η ανάρτηση που σχολιάσαμε ήταν ένα κείμενο της Κροτ σχετικά με μια θεατρική παράσταση. Το ανέβασε στις 7 Μαρτίου, στο τέλος δηλαδή της εβδομάδας κατά την οποία ανακοινώθηκαν τα τελευταία οικονομικά μέτρα και δύο ημέρες μετά τη «χημειοθεραπεία» στον Μανώλη Γλέζο. Κανένα πρόβλημα. Εμείς που διαβάζουμε τακτικά την Κροτ, ξέρουμε ότι είναι ξηγημένο κορίτσι. Αυτό που μας έκανε όμως να την πειράξουμε ήταν ένα «ενοχικό» λίγο υστερόγραφο, όπου δήλωνε ότι δεν αδιαφορεί για τις εξελίξεις και να μη νομίζουμε «ότι ζει στην κοσμάρα της», απλώς, «άλλοι τα έχουν πει καλύτερα» και παρέπεμπε τους αναγνώστες της σ’ αυτούς του άλλους. Εν πάση περιπτώσει την πειράξαμε, συνομιλήσαμε όσο συνομιλήσαμε μέσω σχολίων και μετά από δύο ημέρες μας έκανε πρωτοσέλιδο με έναν διφορούμενο μάλιστα τίτλο, που θα μπορούσαμε και να τον παρεξηγήσουμε, αν δεν ήμασταν κι εμείς ξηγημένα αγόρια που γουστάρουν τα ξηγημένα κορίτσια. Όσοι ενδιαφέρονται για λεπτομέρειες μπορούν να δουν το αρχικό post με τη θεατρική κριτική της Κροτ εδώ και το δεύτερο, στο οποίο μας απαντά, εδώ.

[3] Ας μη το εκλάβει κι αυτό ως έγκληση η φίλη Κροτ, όπως εσφαλμένα, θεώρησε και για τα πειράγματά μας στο blog της. Δεν είναι κάθε διαφορετική γνώμη — και μάλιστα διατυπωμένη φιλικά και με χιουμοριστικό τρόπο — καταγγελία. Εξ άλλου, όταν έχουμε καταγγείλει κάτι, το έχουμε κάνει «ολογράφως», τη διαβεβαιώνουμε γι’ αυτό.


Η φωτογραφία από το qfonic.com