The week after: Συμπεράσματα και προοπτικές μία εβδομάδα μετά τις 17 Ιουνίου

1. Το αποτέλεσμα των εκλογών, προϊόν σε μέγιστο βαθμό αφόρητα τρομοκρατικών εκβιασμών γύρω από το ευρώ —αλλά απολύτως εντός των πλαισίων τής αστικής νομιμότητας βεβαίως βεβαίως— δεν είχε κάποιο άμεσο, πρακτικό και θετικό  αντίκρισμα για την επίλυση των προβλημάτων που πιέζουν εκρηκτικά την ελληνική κοινωνία. Ωστόσο, καθώς ανοίγει πολλές προοπτικές, δεν ήταν καθόλου άνευ αντικρίσματος γενικά. Για μας, η πιο πολύτιμη στην παρούσα φάση είναι ότι κατέδειξε και τα όρια αυτής τής τρομοκρατίας, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι και τόσο παντοδύναμη: 1.655.ο66 ψηφοφόροι, λίγες δεκάδες μόνο χιλιάδες λιγότεροι από όσους ψήφισαν τη Νέα Δημοκρατία, έδωσαν ψήφο κυβέρνησης και όχι διαμαρτυρίας σε ένα σχήμα τής Αριστεράς που, άσχετα από τις αντιφάσεις και παλινωδίες του, κινείτο σε πορεία   σύγκρουσης με την Τρόικα και τα Διευθυντήρια της ΕΕ. Με αυτή την έννοια, ήταν μία ψήφος ρίσκου σε σχέση με το υπερόπλο των κυρίαρχων τάξεων και των κολαούζων τους. Το ρίσκο πάρθηκε και όχι από κάποιους ελάχιστους ‘‘τυχοδιώκτες’’. Αυτοί που δεν θεωρούν το ευρώ φετίχ, κατά τη διατύπωση του Αλέξη Τσίπρα ελάχιστες ημέρες πριν από τις εκλογές (διατύπωση που, αν δεν κάνουμε λάθος, πρωτακούστηκε από το Μ Α-Α του Αλαβάνου πριν πολύ καιρό) αποδείχθηκε πως δεν είναι μόνο οι «παλαιοημερολογίτες τού ΚΚΕ», κάποιες «μικροομάδες γραφικών αριστερών αντιευρωπαϊστών» και όσοι καπιταλιστές και κάτοχοι μαύρου χρήματος «έχουν βγάλει τα ευρώ τους έξω και θέλουν να αγοράσουν τις περιουσίες μας για ένα κομμάτι ψωμί».

2. Ο δικομματισμός αντικαταστάθηκε από τον διπολισμό. Δεδομένου ότι ο διπολισμός ορίστηκε με βάση τον άξονα Δεξιάς/Αριστεράς, διαχωρισμό που πολλοί γνωστοί και μη εξαιρετέοι στην Ελλάδα και διεθνώς έχουν προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να ανακηρύξουν  «πτώμα σεσηπός και τυμπανιαίο», και ανεξάρτητα από το ότι τα όρια του άξονα δεν είναι πάντα ευδιάκριτα (ας όψεται η επιρροή τού μεταμοντερνιστικού σχετικισμού), η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα χαρμόσυνο γεγονός. Και θα ήταν ακόμα πιο χαρμόσυνο αν δεν είχαμε την κοινοβουλευτική εδραίωση των νεοναζιστών τής Χρυσής Αυγής και την αποδεδειγμένη πια επιρροή τους σε λαϊκά στρώματα (πέρα βέβαια από την ετοιμότητά τους να παίξουν το ρόλο τού μαντρόσκυλου του καπιταλισμού, ιστορικά επικυρωμένο χαρακτηριστικό τού ναζιστικού φαινομένου).

3. Ο σχηματισμός τής τρικομματικής κυβέρνησης πρόσφερε μία ανάσα στις δυνάμεις εκείνες που προώθησαν και προωθούν τα συμφέροντα των μεγαλύτερων και ισχυρότερων μερίδων τής άρχουσας τάξης. Πόσο βαθιά θα είναι η ανάσα; Δεν υπάρχει φυσικά καμία πιθανότητα να έχει το βάθος τετραετίας, όπως φιλοδοξεί ο Αντώνης Σαμαράς. Όμως, δεν θα είναι και τόσο κοφτή όσο εκείνη που έδωσε στο σύστημα η κυβέρνηση Παπαδήμου. Πρώτον γιατί αυτή η κυβέρνηση αντιπροσωπεύει (τυπικά, αλλά οι τύποι στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι το ήμισυ του παντός) το 48,2% του εν ενεργεία εκλογικού σώματος. Και δεύτερον γιατί είναι απολύτως βέβαιο ότι, προκειμένου να συνεχιστεί η ίδια στρατηγική τών μνημονίων, η νέα κυβέρνηση θα πριμοδοτηθεί από τη Ιερά Συμμαχία τής Ευρωπαϊκής Ένωσης με μερικά καθρεφτάκια για ιθαγενείς. Κατόπιν, οι κυβερνητικοί ‘‘Διευθυντές Πωλήσεων’’ θα τα διοχετεύσουν στους τοπικούς πλασιέδες τών ΜΜΕ για να τα πουλήσουν στους ιθαγενείς, ως προϊόν ‘‘σκληρής’’ διαπραγμάτευσης. Για κάποιο διάστημα θα τα καταφέρουν. Η αδυσώπητη πραγματικότητα όμως δεν θα επιτρέψει να είναι και πολύ μεγάλο.

4. Η Αριστερά σε όλες τις εκδοχές της, πλην βέβαια της ψευδεπίγραφης, πρώην Αριστεράς (ΔΗΜΑΡ), συγκέντρωσε αθροιστικά το πρωτοφανές 31,84% των ψήφων τής 17^ης Ιουνίου. Αν σκεφτεί κανείς ότι στις εκλογές τού Οκτωβρίου τού 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 12,82% (συμπεριλαμβανομένων μάλιστα ορισμένων από τότε «έτοιμων και θαρραλέων» Δημαριτών)   η άνοδος αυτή φαίνεται να ισοδυναμεί με γιγαντιαίο άλμα. Μπορεί και να είναι έτσι. Ας μην αφήσουμε όμως τα φαινόμενα να μας απατήσουν: Ακόμα κι αν το άλμα είναι γιγαντιαίο, ας μη ξεχνάμε πως έχει γίνει από σχετικά κοντά ποδάρια!

5. «Κοντά ποδάρια;;; Με 31,84% συνολικά και με ένα κομμάτι τής Αριστεράς να χάνει την πρωτιά μόλις για 170.567 ψήφους;;; Τρελός παπάς σας βάφτισε και να πάτε να κοιταχτείτε!».

Κανένα πρόβλημα. Να το κάνουμε —άλλωστε, για να τα λέμε όλα, ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου βγάλει μία ιατρική εξέταση! Ωστόσο, όσοι ενδεχομένως μας δίνουν την  παραπάνω συμβουλή, καλό θα είναι να σκεφτούν κι εκείνοι πως τα «τέκνα τής ανάγκης» που εκτόξευσαν τον ΣΥΡΙΖΑ στη θέση τής αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είναι υποχρεωτικά και «ώριμα τέκνα τής οργής». Πέραν τού κοινωνικού ακτιβισμού και των κινηματικών δράσεων, απαιτείται και μία κάποια πολιτική και ιδεολογική διαμεσολάβηση και επεξεργασία για να μετατραπεί η ρημάδα η οργή τής ανάγκης σε πολιτική συνείδηση, έτσι ώστε από την ψήφο τής κρισιακής συγκυρίας να φτάσουμε στη συνειδητή και σταθερή πολιτική επιλογή για «μέσα κι έξω απ’ τη Βουλή».

6. Το παραπάνω συμπέρασμα μπορεί να φανεί σαν μία ολοστρόγγυλη ανοησία αν σκεφτεί κανείς ότι από τα τρία βασικά σχήματα της Αριστεράς που συμμετείχαν στις εκλογές (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ) αυτά που υπέστησαν τη μεγαλύτερη αιμορραγία σε ψήφους ήταν ακριβώς εκείνα που χαρακτηρίζονται από ‘‘σφιχτή’’ ιδεολογική συγκρότηση σε αντίθεση με την πληθυντική, πολυφωνική και πλουραλιστική Αριστερά τού ΣΥΡΙΖΑ. Οπότε, ένας σκληροπυρηνικός Συριζαίος θα μπορούσε να αντιτείνει καγχαστικά ότι προτείνουμε την υιοθέτηση μιας συνταγής καταστροφής. Δεν είναι έτσι. Γιατί η ‘‘σφιχτή’’ ιδεολογική συγκρότηση —κι εδώ τα καμπανάκια χτυπάνε κυρίως για το ΚΚΕ— θυμίζει από πολλές απόψεις το σφιχτό δέσιμο που οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ταριχευτές επεφύλασσαν στους νεκρούς Φαραώ· καμία σχέση με ό,τι εννοούμε εμείς όταν μιλάμε για ιδεολογική διαμεσολάβηση. Και η πολυφωνία τού ΣΥΡΙΖΑ, συχνά, συχνότατα χωρίς κέντρο βάρους και στρατηγικό μπούσουλα, θυμίζει πολλές φορές καρναβάλι με τα πυροτεχνήματά του. Τα καρναβάλια, ως γνωστόν, μαζεύουν κόσμο. Να θυμίσουμε όμως ότι αυτό συμβαίνει όσο διαρκούν. Μετά, το μόνο ίχνος το οποίο μένει από τα πλήθη που προσήλκυσε είναι οι κορδέλες και τα κομφετί στους άδειους δρόμους —και στις έρημες πλατείες…   

7. Στις 17 Ιουνίου έγινε απολύτως ξεκάθαρο αυτό για το οποίο μόνο ενδείξεις υπήρξαν στις εκλογές τού Μαΐου: Το κόμμα-μόρφωμα, το κόμμα-συνιστώσες (και γι’ αυτό και κόμμα οιονεί μέτωπο), ο ΣΥΡΙΖΑ, αποτέλεσε τον πόλο ενός πραγματικού αν και ιδιότυπου αριστερού-λαϊκού-δημοκρατικού μετώπου. Η κοινωνική βάση τής εκτός ΣΥΡΙΖΑ Αριστεράς αγνόησε τις ηγεσίες της και επέλεξε να πριμοδοτήσει μαζικά τη μόνη ορατή για την ώρα, αν και απολύτως αβέβαιη, διέξοδο. Ποιος μπορεί να την κατηγορήσει;

8. Τα καθήκοντα στα οποία καλείται να ανταποκριθεί ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πολυσύνθετα. Ο εκλογικός νόμος τον υποχρέωσε να μετατραπεί άρον-άρον, τυπικά και μόνο σε επίπεδο κορυφής σε ενιαίο κόμμα. Κατ’ αρχήν, η αλλαγή αυτή πρέπει να επεκταθεί προς τα κάτω, στην κοινωνική του βάση, και μάλιστα σε αντιστοιχία με ένα κόμμα όχι πια του 4% αλλά του 27. Η ομογενοποίηση αυτή όμως, δεν πρέπει φυσικά να μείνει στους τύπους, αλλά να αποκτήσει ουσιαστικό δημοκρατικό περιεχόμενο. Με δεδομένη την ύπαρξη των συνιστωσών και την απροθυμία τής ‘‘υπερσυνιστώσας’’ (ΣΥΝ) να παραιτηθεί από την ασφυκτική κηδεμονία που ασκεί, το εγχείρημα αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο —εξ άλλου, ήδη έχει αποτύχει μία φορά στο πρόσφατο παρελθόν (2009). Είναι όμως ο μόνος τρόπος για να αντιστοιχηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ με τις ανάγκες των καιρών και να συνδεθεί με την κοινωνία σε πλατιά βάση, μεταμορφωνόμενος από κόμμα στελεχών και παραγόντων σε μαζικό κόμμα (τηρουμένων βέβαια των αναλογιών τής εποχής που δεν ευνοούν τη μαζικότητα όσο στο παρελθόν). Όσο δύσκολα κι αν είναι αυτά, είναι τα εύκολα!

9. Τα πιο δύσκολα: να εξακολουθήσει να συμβαδίζει με το κοινωνικό αίσθημα του λαού —και μάλιστα ανεξάρτητα των τελικών επιλογών που έκαναν μεγάλα στρώματα αυτού τού λαού στις εκλογές τής προηγούμενης εβδομάδας! Πιο αναλυτικά: ο αντιμνημονιακός προσανατολισμός, όσες λεκτικές ταχυδακτυλουργίες κι αν μετέρχονται οι σκληροί ‘‘ευρωπαϊστές’’ τού ΣΥΝ και μερικοί τού ΣΥΡΙΖΑ (λέγε με ΑΚΟΑ), είναι στο βάθος του, εκ των πραγμάτων, και αντιευρωενωσιακός. Με δεδομένη την ανανέωση των ίδιων πολιτικών «υπό τη νέα διεύθυνση» της τρικομματικής κυβέρνησης, το ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού θα βαθαίνει, προς μεγάλη λύπη εκείνων που φαντασιώνονται τις ΕΠΕ (Ενωμένες Πολιτείες τής Ευρώπης) ως «προνομιακό πεδίο ταξικής πάλης». Στη μακρά προεκλογική περίοδο που άνοιξε τις παραμονές τού Πάσχα η συμπόρευση με την ογκούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια κατά των πολιτικών τής ΕΕ ήταν σχετικά εύκολη υπόθεση, λόγω προεκλογικής ‘‘χαλαρότητας’’. (Ωστόσο, όσα ειπώθηκαν, έστω και για τις προεκλογικές ανάγκες, έχουν καταχωρηθεί στα πρακτικά.) Τώρα που τελείωσαν οι εκλογές η διαπάλη στο εσωτερικό τού ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχιστεί. Και οι ‘‘ευρωπαϊστές’’ του θα βρίσκουν όλο και πιο δύσκολο να συνηγορούν υπέρ τής «ευρωπαϊκής ιδέας». Έτσι, κάποια στιγμή θα υποχρεωθούν από τα πράγματα να σταματήσουν να επαναλαμβάνουν σαν παπαγαλάκια «δεν είναι αυτή η Ευρώπη που οραματιζόμαστε» και να δώσουν συγκεκριμένες απαντήσεις για τις δικές τους κόκκινες γραμμές. Σε κάθε περίπτωση το στοίχημα για το κατά πόσο ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αποκοπεί από το λαϊκό αίσθημα είναι ανοικτό. Κι εμείς εξακολουθούμε προς το παρόν να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο (όπως κάνει, λόγου χάρη, ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου κι ο Ευτύχης Μπιτσάκης).

10. Ο Μεγάλος Ασθενής τής Αριστεράς, το ΚΚΕ, αποδοκιμάστηκε σε πρωτοφανή βαθμό από τους ψηφοφόρους του, καθώς 470 στους 1.000 του γύρισαν την πλάτη! Η επίδοσή του, τόσο σε ποσοστό όσο και σε ψήφους, υπολείπεται ακόμα και από εκείνη τών εκλογών τού 1993 (4,54% και 313.001), δηλαδή σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές του: δύο μόλις χρόνια από τη δεύτερη μεγάλη διάσπαση της ιστορίας του και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών καθεστώτων τού 20^ου αιώνα. Καθώς τα νοσήματα από τα οποία πάσχει είναι πολλά —χώρια οι επιπλοκές— δεν μπορούμε να αναφερθούμε εδώ στα προβλήματα που αντιμετωπίζει με λεπτομέρειες. Να σημειώσουμε μόνο ένα κωμικοτραγικό γεγονός, κι αυτό όχι γιατί θέλουμε να στρίψουμε το μαχαίρι στην πληγή τών μελών και οπαδών του, αλλά γιατί θέλουμε να συμβάλουμε, όσο μπορούμε, στο να συνειδητοποιήσουν τα μεγάλα, τραγικά και διαχρονικά λάθη τής ηγεσίας τους που τους έφεραν ως εδώ (τηρουμένων των αναλογιών, η σημείωση αυτή πρέπει να ενδιαφέρει και τους οπαδούς τής ΑΝΤΑΡΣΥΑ):

Η κατακρήμνιση του ελληνικού κομμουνιστικού κόμματος  σημειώνεται σε μία συγκυρία στην οποία όχι μόνο ο ευρωπαϊκός και παγκόσμιος καπιταλισμός περνάει τη μεγαλύτερη δομική κρίση του μετά το 1929, αλλά και στην περίοδο που ο ελληνικός λαός αρχίζει να κουνά το κεφάλι του με σκεπτικισμό, ερχόμενος, έστω και ασυνείδητα, στα λόγια τού ίδιου τού ΚΚΕ για την αδυνατότητα φιλολαϊκής λύσης στα πλαίσια της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης!!!

Το πόρισμα τής Κεντρικής Επιτροπής τού ΚΚΕ (αλλά και τής ΑΝΤΑΡΣΥΑ) δείχνει ότι αυτή η σκέψη, που θα μπορούσε να πυροδοτήσει γόνιμες συζητήσεις και αναστοχασμούς, δεν περνάει καν από το μυαλό τών μελών τής ηγεσίας (ή ‘‘θάβεται’’). Δυστυχώς, το ίδιο διαπιστώσαμε και από μια διαδικτυακή βόλτα σε  blogs φιλικά προς το ΚΚΕ. Αυτοπροστασία; Άγνοια; Αβαθής σκέψη; Αναμφίβολα ναι, αν και σε απροσδιόριστη ποσοστιαία κατανομή. Σε μερικές όμως περιπτώσεις η απουσία αυτής τής σκέψης δεν οφείλεται σε τίποτε από όλα αυτά. Οφείλεται σε μία ιδιότυπη μορφή πολιτικής παράνοιας, αταξινόμητη και άγνωστη στη βιβλιογραφία μέχρι τώρα, που εμείς, για να μπορούμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, ονομάσαμε Leninoia…

Η εικόνα είναι του Randy Lyhus. Από το randylyhus.com