Μετά τις ταφές τού Αθανασίου Διάκου και του Νίκου Μπελογιάννη, ας κάνουμε και τα μνημόσυνα…

Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ που ακολούθησε στο προηγούμενο post, διάλογος ακόμα εν εξελίξει και ο οποίος ενδεχομένως να συνεχιστεί εδώ, καθιστά απαραίτητη μία δεύτερη ανάρτηση επί τού θέματος. Τι περιλαμβάνει; Πρώτον, ένα απόσπασμα από κάποιο σχόλιό μας, κάπως ‘‘χτενισμένο’’ καλύτερα, το οποίο αποσαφηνίζει ποιο ήταν το κέντρο βάρους στην προηγούμενη ανάρτηση, τι θέλαμε να πούμε δηλαδή και γιατί καθίσαμε και γράψαμε ένα ολόκληρο άρθρο για λογαριασμό τού Στανγκανέλη, παραλλάσσοντας το δικό του περί Αθανασίου Διάκου. Αυτή η αποσαφήνιση, όπως εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, δεν μπορούσε να ενσωματωθεί στην ανάρτηση (τι νόημα έχει ένα στρατήγημα, ένα τρικ, αν προτιμάτε, αν εξηγείς εκ των προτέρων τι θέλεις να πετύχεις;). Μπορεί όμως κάλλιστα να γίνει τώρα. Κι έτσι, ίσως μετριαστούν και λίγο τα ‘‘παράπονα’’ κάποιων αναγνωστών που έχουν την άποψη ότι, ενώ ο κόσμος καίγεται, εμείς ασχολούμαστε με το χτένισμα κάποιου απόκρυφου σημείου του γυναικείου σώματος. Ιδού το:

[…] Το μπλογκ αυτό σταθερά υποστηρίζει (σταθερά, αλλά μέχρι νεωτέρας, εννοείται) ότι το εθνικό ζήτημα (όπου έθνος-κράτος εκεί και εθνικό ζήτημα) πρέπει να αποτελεί μόνιμο αντικείμενο προβληματισμού και θεώρησης από την Αριστερά προκειμένου να συντίθεται με τις λιγότερες δυνατές τριβές με το κοινωνικό (ταξικό) ζήτημα. Η παραπάνω ανάγκη παραγνωρίζεται για πολλούς και διάφορους λόγους από σημαντικό τμήμα τής ελληνικής και ευρωπαϊκής Αριστεράς. Επιπλέον, για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, αυτό το τμήμα της Αριστεράς, στην αδυναμία του να προωθήσει το κοινωνικό ζήτημα, καταφεύγει,  εν είδει μπαϊπάς (ή ως προπέτασμα καπνού συνεπούς, δήθεν, αριστεροσύνης), στην πρόταξη πολιτισμικών αιτημάτων, μεταξύ τών οποίων προεξάρχουσα θέση κατέχει ένας ιδιότυπος αντιεθνικισμός που μοιάζει πολύ περισσότερο (έως, συχνά, βαθμού ταύτισης) με τον αντιεθνικισμό τού φιλελεύθερου συρφετού (αναφερόμαστε στα επιτελεία και στους οργανικούς διανοούμενους του ρεύματος κι όχι στους αφελείς της βάσης), παρά με τον αριστερό διεθνισμό, με τον οποίο και ελάχιστη σχέση έχει. Πώς εφαρμόζονται τα παραπάνω στο προκείμενο, στη συγκεκριμένη ανάρτηση δηλαδή;

Τα φληναφήματα, τα μασημένα λόγια και τα μάμπο τζάμπο τού Πέτρου-Ιωσήφ Στανγκανέλη (ΠΙΣ) αποτελούν ένα τρανό παράδειγμα για την (αποκρυπτόμενη) υποβάθμιση του εθνικού ζητήματος, αλλά και την αδυναμία άρθρωσης μιας εθνικής αφήγησης με αριστερό πρόσημο. Και τι άλλο από υποβάθμιση και παραγνώριση της ανάγκης για διαλεκτική σύνθεση εθνικού/κοινωνικού αποτελεί ο υποβιβαστικός, διαστρεβλωτικός και κάπως (με επιστημολογικό τρόπο) αποστειρωμένος χαρακτηρισμός του Αθανάσιου Διάκου ως απλώς εθνικού στερεότυπου, ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί μία από τις εμβληματικότερες, τις πιο ‘‘καθαγιασμένες’’ και, εννοείται, μυθοποιημένες μορφές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα τού 1821; Μία υποβίβαση και (επιστημολογική) αποστείρωση που βέβαια ο ΠΙΣ δεν θα τολμούσε ποτέ να προσυπογράψει για την ανάλογη περίπτωση του Νίκου Μπελογιάννη. Γι’ αυτό και δεν έβαλε τη τζίφρα του στο άρθρο που γράψαμε εμείς για λογαριασμό του. Ούτε φυσικά και μας εξήγησε γιατί δεν τη βάζει. Πώς να το κάνει ο καημένος, χωρίς να βγάλει οφσάιντ το ίδιο του το άρθρο περί Αθανασίου Διάκου;;; Γίνεται; Δεν γίνεται! Διότι, αν υποστηρίζει ότι γενικά οι μύθοι πρέπει να απομυθοποιούνται, οφείλει τότε και να το εφαρμόσει γενικά και να χαρακτηρίσει τον Νίκο Μπελογιάννη απλώς αριστερό στερεότυπο. Αν, αντίθετα, πιστεύει στην επιλεκτική απομυθοποίηση (κανένα πρόβλημα από εμάς, έχουμε πει κατ’ επανάληψη: άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, αρκεί να πιάνει ποντίκια), αν λοιπόν πιστεύει ότι ειδικά ο Αθανάσιος Διάκος πρέπει να απομυθοποιηθεί, είναι και υποχρεωμένος να μας εξηγήσει γιατί η απομυθοποίησή του μέσω του χαρακτηρισμού του ως απλώς εθνικού στερεότυπου προάγει την περαιτέρω διείσδυση των αριστερών ιδεών στην ελληνική κοινωνία και το εργατικό και αριστερό κίνημα γενικότερα. Μ’ άλλα λόγια μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα! Έτσι, ο καλός μας ΠΙΣ προτίμησε να το παίξει ‘‘Κινέζος’’ —ή φρόντισε να λείπει σε ταξίδι για δουλειές…

Συνέπειες αυτής τής αποχής ενός σημαντικού τμήματος της Αριστεράς: Η αποκοπή τής όλης Αριστεράς πια από ευρέα στρώματα ανθρώπων που αισθάνονται, με την καλώς εννοούμενη σημασία, μέλη της φαντασιακής (και καθόλου φανταστικής!) κοινότητας των Ελλήνων και η ‘‘παράδοσή’’ τους —με αριστερή υπογραφή στο διαβιβαστικό έγγραφο!— στα ιδεολογήματα που πλασάρουν οι αγύρτες πατριδοκάπηλοι και στη ‘‘γοητεία’’ που ασκούν στο λαϊκό φαντασιακό οι ‘‘macho’’ και ‘‘ριζοσπάστες’’ ‘‘πατριώτες’’ τής Χρυσής Αυγής… Κι αν δεν κάνουμε λάθος, δύο στα πέντε αριστερά κείμενα αυτής τής εποχής για τη Χρυσή Αυγή δεν κλαίνε και οδύρονται; […]

ΙΙ

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ υλικό που περιλαμβάνει αυτή η επιλογική ανάρτηση είναι ένα ‘‘διαμαντάκι’’. Για την ακρίβεια, ένα ‘‘διαμάντι’’ να! Πρόκειται για κάποιο παλαιότερο κείμενο της Λένας Κιτσοπούλου (Ιανουάριος 2010), γραμμένο για το Κοντέινερ (τεύχος 3), το μηνιαίο ένθετο της Ελευθεροτυπίας κατά την τελευταία περίοδο της ζωής τής εφημερίδας. Είναι απολύτως αποκαλυπτικό για το είδος τού αντιεθνικισμού της —πολυφορεμένος αντιεθνικισμός’’ βέβαια στην περιοχή τής μεγάλης παράταξης του ‘‘φιλελεύθερου’’ ‘‘κέντρου’’— αλλά και για το γενικότερο ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο εντός τού οποίου τοποθετείται. Να πούμε προκαταβολικά ότι θα στοιχηματίζαμε ένα σοβαρό ποσόν (σοβαρό για την οικονομική κλάση μας) πως το κείμενο που θα διαβάσετε θα ενθουσίαζε κόσμο και κοσμάκη: Από τον Πάσχο Μανδραβέλη, τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο και τη Ντόρα Μπακογιάννη, μέχρι τον Ηλία Κανέλλη, τον Διονύση Γουσέτη και σύμπασα τη δεξιά πτέρυγα της ΔΗΜΑΡ —ναι, πιστέψτε το! Η ΔΗΜΑΡ έχει δεξιά πτέρυγα! Είμαστε δε σίγουροι, για να πάμε και στα Social Media (Βάρκιζα τέλος!), ότι ο Νοσφεράτος θα ενθουσιαστεί τόσο, που δεν αποκλείεται και να αναδημοσιεύσει το άρθρο τής Κιτσοπούλου (ο Ροΐδης κι ο Λασκαράτος θα ενθουσιαστούν επίσης, αλλά στα κρυφά… ;-) ). Λοιπόν, ιδού το κι αυτό:

Σε πρώτο πληθυντικό

«Βάλαμε γκόοοολ», ουρλιάζει ο φίλαθλος, περήφανος για την ομάδα του, «κερδίσαμεεε!». Και σκέφτομαι εγώ: Μα, δεν το έβαλες εσύ το γκολ, ρε ηλίθιε. «Γυρίσαμε με το χρυσό από τους Ολυμπιακούς», περηφανεύεται ο γείτονάς μου που δουλεύει στην εφορία. Και σκέφτομαι εγώ: Μα πότε πήγε στο Πεκίνο αυτός και γύρισε κι όλας, αφού κάθε μέρα εδώ τον βλέπω; Και επιπλέον, πώς γίνεται να ανήκει στην Εθνική Ομάδα συγχρονικής

κολύμβησης ο κύριος Γιώργος; Δεν του το ’χα.

«Φέτος τα πήγαμε πολύ καλά», ανακοινώνει ο περήφανος πατέρας στο κυριακάτικο τραπέζι, χαϊδεύοντας το κεφάλι του μικρού του γιου, εννοώντας τις επιδόσεις του παιδιού του στο σχολείο, λες και καθόταν κι αυτός κάθε μέρα μαζί του μέσα στην τάξη.

«Είμαστε ανασφαλείς εμείς οι ηθοποιοί», εξηγεί ένας ηθοποιός σε κάποιον (εκτός χώρου) φίλο του, μιλώντας φυσικά για τον εαυτό του, αλλά θεωρώντας ότι μέσα σ’ αυτήν την αρνητική εντύπωση που έχει για την πάρτη του, πρέπει να συμπεριλάβει και όλους τους υπόλοιπους.

«Τι σκέφτεται η νέα γενιά σήμερα;», αναρωτιέται ό έξυπνος δημοσιογράφος, λες και η γενιά είναι ένα πρόσωπο με μία μύτη, με ένα στόμα, με δύο μάτια και έναν μόνο κώλο και δεν αποτελείται από χιλιάδες άτομα, εκ των οποίων κάποια σκέφτονται έτσι και κάποια σκέφτονται αλλιώς.

Εμείς οι σαραντάρηδες, εμείς οι Έλληνες, εμείς οι αριστεροί, εμείς οι Πελοποννήσιοι, εμείς οι Σκορπιοί. Ο πανηλίθιος πρώτος πληθυντικός σε μορφή καραμέλας γλυκαίνει την ανασφάλεια και το αίσθημα κατωτερότητας της ανθρώπινης φύσης. Είναι η ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει κάπου, να στρογγυλοκαθίσει κάτω από μία ταμπέλα, όποια κι αν είναι αυτή, να δοξαστεί για κάτι που δεν έκανε ο ίδιος, να έχει μια οποιαδήποτε ταυτότητα επειδή η ταυτότητα που είναι για την κωλότσεπή του, δεν του αρκεί.

Μα υπάρχει σαραντάρης που δέρνει τη γυναίκα του, σαραντάρης φασίστας, σαραντάρης γενναιόδωρος, σαραντάρης δημιουργικός, σαραντάρης τεμπέλης, σαραντάρης που φτύνει έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου, σαραντάρης που σέβεται, σαραντάρης κλέφτης, σαραντάρης ταλαντούχος και σαραντάρης κακόγουστος. Όλοι αυτοί λοιπόν αποτελούν «τη γενιά των σαραντάρηδων». Υπάρχει μουσικός που λέγεται Νίνο Ρότα και μουσικός που λέγεται Τημπούτσα Μουρώτα. Πώς λοιπόν θέλουμε να μιλήσουμε γενικά για τους σαραντάρηδες ή γενικά για τους μουσικούς και να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα για τα χαρακτηριστικά τους και τη συμπεριφορά τους;

Αυτή η ανάγκη για κατηγοριοποίηση, για ομαδοποίηση, η γενίκευση, η φανατική συμμετοχή των ανθρώπων μέσα στα διάφορα τάργκετ γκρουπ, η ακατάπαυστη χρήση του «εμείς», «εσείς» κ.λπ., αποδεικνύει δυστυχώς ότι υπάρχει πράγματι ένα είδος προς κατηγοριοποίηση και αυτό το είδος ονομάζεται μάζα, ή αλλιώς πλήθος, ή αλλιώς ανθρώπινη φύση και δεν έχει επάγγελμα, ούτε φύλο, ούτε εθνικότητα, ούτε ηλικία. Είναι το 95% των Ελλήνων, το 95% των σαραντάρηδων, ή των εικοσάρηδων, ή των ογδοντάρηδων, το 95% των Ολυμπιακών, το 95% των Πασοκτζήδων, το 95% δικηγόρων, ηθοποιών, γιατρών, ταξιτζήδων, γονιών, παιδιών, παγωτατζήδων, υπαλλήλων, το 95% των ανθρώπων γενικώς, που πάσχει από αυτό το αίσθημα κατωτερότητας που δεν του επιτρέπει να είναι περήφανο για τον εαυτό του, γιατί πράγματι δεν έχει κανένα λόγο να είναι περήφανο για τον εαυτό του. (Βάζω 95%, επειδή είμαι από τη φύση μου πολύ αισιόδοξη). Είναι το ποσοστό των περήφανων Ελλήνων, των περήφανων Χριστιανών, των περήφανων Κρητικών, των περήφανων γενικώς, οι οποίοι υπερηφανεύονται για κάτι, για το οποίο οι ίδιοι δεν κατέβαλαν καμία προσπάθεια.

Μήπως θα έπρεπε να είμαι υπερήφανη που είμαι γυναίκα και μάλιστα με καταγωγή από το Σούλι, επειδή κάποτε μία Σουλιώτισσα πήδηξε από τον γκρεμό; Μήπως θα ’πρεπε να βγω στους δρόμους και να φωνάζω σε πρώτο πληθυντικό «Ρέεε, εμείς, πηδήξαμε από τον γκρεμό, για να μην υποταχτούμε στον Τούρκο» και να νιώθω επαναστάτρια, ενώ στην πραγματικότητα είμαι μια φοβισμένη υπάλληλος που κάνει τεμενάδες στον εργοδότη της για να μη χάσει τα 800 ευρώ; Τι σχέση έχω εγώ με τη Σουλιώτισσα που θυσιάστηκε; «Εμείς», λέμε υπερήφανα, «έχουμε τον Χατζιδάκι». Εμείς, ως Έλληνες. «Βγάλαμε έναν Θεοδωράκη, βγάλαμε έναν Γκάλη!». Όχι αγαπητέ μου εθνικιστή, αυτούς δεν τους έβγαλες εσύ. Αυτούς τους γέννησε η μάνα τους και ούτε καν. Βγήκαν από έναν σπόρο, που δεύτερος δεν υπάρχει, είναι αστέρια τόσο μακρινά σου, όσο αυτά της νύχτας, και σου ανήκουν τόσο, όσο ανήκουν και σε έναν Τούρκο, όσο ανήκουν και σε έναν Κινέζο, όσο ανήκουν και σε έναν ουρακοτάγκο.

Οι χρήστες του πρώτου πληθυντικού είναι πολλοί, έχουν ανθρώπινη μορφή, ψηφίζουν, μας εξυπηρετούν, μας χαιρετούν, γεμίζουν τα μαιευτήρια με τα νεογέννητα μωρά τους, είναι κάτι τύποι που κάνουν συχνά το σταυρό τους και στις εθνικές γιορτές καρφώνουν την ελληνική σημαία στα μπαλκόνια τους. Αυτοί που βάζουν τέρμα σκυλάδικα στα ηχεία των αυτοκινήτων τους και ανοίγουν τα παράθυρά τους. Αυτοί οι περήφανοι φασίστες.

ΙΙΙ

Η ΤΡΙΤΗ και τελευταία πληροφορία είναι ένα καλό νέο. Σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι πολλοί, η συζήτηση για το θεατρικό έργο Αθανάσιος Διάκος – Η επιστροφή δεν ξεκίνησε από τις επερωτήσεις τού Άδωνη ή τα πρωτοσέλιδα τού Πρώτου Θέματος. Ξεκίνησε, απ’ όσο ξέρουμε (δεν ψάξαμε όμως στον Ριζοσπάστη, για να τα λέμε όλα), από μία θεατρική κριτική στην Αυγή τής Κυριακής 5 Αυγούστου! Την υπέγραφε ο Λέανδρος Πολενάκης.

Λοιπόν, παρά το γεγονός ότι ο Πολενάκης είναι μάλλον άσημος (αν και κάτοχος εξαιρετικού πολιτισμικού κεφαλαίου) και όχι ένα από τα προβεβλημένα enfants terrible τής Κουμουνδούρου και του Ινστιτούτου Πουλανζάς σαν τον ΠΙΣ, παρά το γεγονός ότι ορισμένα σημεία τής κριτικής του μας κάνουν να υποψιαζόμαστε ότι ίσως δεν ξέρει ακριβώς τι εστί Κιτσοπούλου, παρά το γεγονός ότι το κείμενό του είναι λιγότερο λόγιο από τού ΠΙΣ, εν τούτοις είναι πολύ πιο σωστό και, προπαντός, πολύ πιο γενναίο, αφού ο Πολενάκης δεν μασάει τα λόγια του όπως ο κρυπτόμενος πίσω από το δαχτυλάκι του Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλης. Για να μη ‘‘φορτώσουμε’’ κι άλλο το post (σας συνιστούμε να το διαβάσετε όλο εδώ), περιοριζόμαστε να παραθέσουμε ένα μικρό απόσπασμα —το τέλος τού άρθρου του:

Ο Θανάσης Διάκος, πείτε τον Αθανάσιο αν προτιμάτε, είναι ένα σύμβολο λαϊκού αγωνιστή. Δεν τον καθιέρωσαν στη λαϊκή συνείδηση τα βιβλία της Ιστορίας, αλλά η συλλογική μνήμη και, ακόμη, η άδολη συμμετοχή του στα ηρωικά έργα του Καραγκιόζη. Του έχει αφιερώσει ένα υπέροχο ποίημα ο Καρυωτάκης, και «τα λέει όλα», γι' αυτόν και για εμάς, μέσα σε μόνο δέκα αράδες, η Λούλα Αναγνωστάκη στην έξοχη Νίκη της. Τι δουλειά έχει η αλεπού στο παζάρι;

Η εικόνα, από το ricklove.com