Η οικονομική φρίκη

«Πότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει κρίση ή κρίσεις αλλά μια μετάλλαξη; Όχι η μετάλλαξη μιας κοινωνίας αλλά ενός ολόκληρου πολιτισμού;».

«Ένας άνεργος σήμερα δεν αποτελεί πια το αντικείμενο ενός προσωρινού, ευκαιριακού παραμερισμού, που πλήττει μόνο ορισμένους τομείς. […] Ο άνεργος είναι το θύμα μιας οικουμενικής λογικής, η οποία βασίζεται στην κατάργηση αυτού που ονομάζουμε εργασία, δηλαδή των θέσεων απασχόλησης».

«Όμως, γιατί να ασχολείται κανείς με τους δούλους, αν η εργασία τους είναι περιττή; […] είναι ‘‘χρήσιμο’’ να ζει κανείς, αν δεν είναι επικερδής για το κέρδος;».

«Βλέπουμε ότι πέρα από την εκμετάλλευση των ανθρώπων υπάρχει και κάτι χειρότερο: η απουσία οποιασδήποτε εκμετάλλευσης».

«[…] πρέπει κανείς ν’ ‘‘αξίζει’’ να ζει, για να έχει το δικαίωμα να ζει;».

«Ένα παράδειγμα: οι ιδιωτικές οικονομικές δυνάμεις διαχειρίζονται συχνά τα χρέη των κρατών και επομένως ελέγχουν αυτά τα κράτη που είναι στο έλεός τους. Από την άλλη πλευρά, τα κράτη δε διστάζουν να μετατρέπουν τα χρέη των προστατών τους σε δημόσια χρέη κι επομένως ν’ αναλαμβάνουν την εξόφλησή τους. Τα χρέη αυτά πληρώνονται, επομένως, από το σύνολο των πολιτών, χωρίς κανένα αντιστάθμισμα. Η ειρωνεία: ανακυκλωμένα στο δημόσιο τομέα, αυτά τα χρέη του ιδιωτικού τομέα επαυξάνουν ακόμα περισσότερο το χρέος που βαρύνει τα κράτη, θέτοντάς τα ακόμα περισσότερο υπό την κηδεμονία της ιδιωτικής οικονομίας. Ωστόσο, ποτέ δε θεωρείται ‘‘επιδοτούμενη’’ αυτή η ιδιωτική οικονομία, που την έχει επωμιστεί (όπως συμβαίνει συχνά) το κράτος, επομένως το σύνολο της κοινωνίας!».

«Η πίστη εμπεριέχει την αμφιβολία, όμως η αμφιβολία είναι απαγορευμένη στο οικονομικό δόγμα. Θα τολμήσουμε να ψιθυρίσουμε μερικές δειλές επιφυλάξεις, να δηλώσουμε ότι αισθανόμαστε κάποιο ίλιγγο απέναντι στην ηγεμονία μιας αφηρημένης, απάνθρωπης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας; Δε θ’ αργήσουν να μας κλείσουν το στόμα με τις απόψεις αυτής της ίδιας της ηγεμονίας στην οποία, ας είμαστε ρεαλιστές, βρισκόμαστε παγιδευμένοι. Αμέσως θα μας αντιτάξουν τους νόμους του συναγωνισμού, της ανταγωνιστικότητας, τη συμμόρφωση με τους διεθνείς οικονομικούς κανόνες —που σημαίνουν την κατάργηση των κανόνων— και θα πλέξουν το εγκώμιο της ελαστικότητας της εργασίας. […] Άλλοι θα έλεγαν: ένα γιγάντιο καζίνο. Αμέσως θα σας αντιτάξουν και θα σας επιβάλλουν το σεβασμό για κάποιους μυστηριώδεις νόμους, περισσότερο ή λιγότερο άγνωστους, για τους νόμους της ανταγωνιστικότητας, και όλα αυτά θα επισφραγιστούν με εκβιασμούς για την αποχώρηση των επιχειρήσεων και των επενδύσεων, για την περισσότερο ή λιγότερο νόμιμη μεταφορά κεφαλαίων, γεγονότα που, άλλωστε, έτσι κι αλλιώς συμβαίνουν. Ο εκβιασμός, με δυο λόγια, για τη σύσφιξη της παγίδας».

«Για πρώτη φορά, η ανθρώπινη μάζα δεν είναι πια υλικά απαραίτητη κι είναι ακόμα λιγότερο οικονομικά απαραίτητη για το μικρό αριθμό των ανθρώπων που κατέχουν τις εξουσίες και για τους οποίους οι ανθρώπινες ζωές που εκτυλίσσονται έξω από το στενό κύκλο τους δεν έχουν ενδιαφέρον, δηλαδή λόγο ύπαρξης —το αντιλαμβανόμαστε κάθε μέρα περισσότερο— παρά μόνο από μια χρησιμοθηρική σκοπιά».

«Τι επιδιώκεται; Η καλή πορεία των αγορών ή η ευημερία, έστω και απλώς η επιβίωση των πληθυσμών;».

«Στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρατηρούσε ο Έντμουντ Σ. Φελπς[1], η απασχόληση ευνοείται εις βάρος των μισθών, ενώ στην Ευρώπη ευνοούνται οι μισθοί εις βάρος της απασχόλησης. Ίσως. Όμως, τίποτε, πουθενά, δε γίνεται εις βάρος του κέρδους!».

«Ποιος θα δεχόταν εν γνώσει του να παίξει το ρόλο του απαρχαιωμένου αιθεροβάμονος, του απληροφόρητου ηλίθιου, του απλοϊκού που έχει μείνει προσκολλημένος σε παλαιολιθικά δεδομένα; Ποιος θα ήθελε να τον αντιμετωπίσουν, όχι με οργή αλλά με έκπληξη, ανάμεικτη με κάποιο οίκτο και αρκετή ειρωνεία: ‘‘Δε θέλετε, βέβαια, να πείτε… Δε μπορεί να έχετε μείνει τόσο πίσω… Το τείχος του Βερολίνου έπεσε, το ξέρετε; Ώστε πραγματικά σας άρεσε η ΕΣΣΔ; Ο Στάλιν; Ενώ η ελευθερία, η ελεύθερη αγορά… δε σας αρέσει;’’».


Σκόρπια και ανάκατα αποσπάσματα από το εξαιρετικό βιβλίο της γαλλίδας μυθιστοριογράφου και δημοσιογράφου Βιβιάν Φορεστέρ[2] «Η οικονομική φρίκη» («Νέα Σύνορα»-Α. Λιβάνης, 1997).


[1] Edmund S. Phelps (1933). Αμερικανός οικονομολόγος της νεοκεϋνσιανής σχολής. Το 2006 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ.

[2] Ελπίζουμε, οι Σέρλοκ Χολμς του διαδικτύου να μην παρασυρθούν από την κάποια ομοιότητα του ύφους της με το δικό μας και να αρχίσουν να μας στέλνουν διαφημιστικά σχόλια για σερβιέτες με φτερά ή κρέμες νυκτός.


Η εικόνα από το storyafterdark.wordpress.com