Για τα μάτια τών γενναίων αριστερών ψυχών μόνο...

Στο πρόσφατα εκδοθέν στα ελληνικά και πολύ ενδιαφέρον και αμφίπλευρα[1] χρήσιμο βιβλίο τού Ζαν-Κλωντ Μισεά[2] Τα μυστήρια της Αριστεράς: Από το ιδεώδες του Διαφωτισμού, στον θρίαμβο του απόλυτου Καπιταλισμού, το οποίο και συνιστώ ανεπιφύλακτα (ιδίως στους αριστερούς και τις αριστερές που εμπίπτουν στην προσδιοριζόμενη στον τίτλο μας κατηγορία), ο συγγραφέας, κατά τη συνήθειά του, επανέρχεται σε ξεχωριστό κεφάλαιο για να σχολιάσει πιο αναλυτικά ορισμένα σημεία τού κειμένου του. Ένα από αυτά τα σημεία είναι και το εξής (σελ. 113 – 114):

[...η σοσιαλιστική κριτική συμπίπτει εν μέρει με την κριτική τών Βρετανών Τόρηδων και της παραδοσιακής γαλλικής δεξιάς...]

Το σχόλιό του:

Μια τέτοια ελευθερία πνεύματος έχει, προφανώς, αποβεί εντελώς αδιανόητη για την πλειονότητα των στρατευμένων στη σύγχρονη αριστερά. Φαντάζεστε την αγανακτισμένη τους αντίδραση, την ταραχή που θα προκαλούσε αμέσως στα ΜΜΕ —ιδίως στον «ιστό»— και, τελικά, το σύνηθες ανθρωποκυνηγητό, που όλο αυτό συνεπάγεται, εάν ένας από τους δικούς τους, σήμερα, κατέληγε να αναγνωρίσει το φιλοσοφικό ή φιλολογικό ενδιαφέρον τών κειμένων τού άλφα ή του δείνα στοχαστή που είναι καταχωρισμένος στη δεξιά, για να μην πούμε και στην άκρα δεξιά; Ωστόσο, αρκεί να ξαναδιαβάσει κάποιος το αριστούργημα των Μισέλ Λεβύ και Ρόμπερτ Σέυρ (Εξέγερση και Μελαγχολία: Ο ρομαντισμός στους αντίποδες της νεωτερικότητας, [Γαλλία 1992, Εναλλακτικές Εκδόσεις 1999]) —αριστούργημα που, εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια, δεν έχει αποκτήσει ούτε μία ρυτίδα— για να κρίνει, από μια μαρξιστική σκοπιά, ως πιο βαθμό το πρόβλημα των σχέσεων ανάμεσα στη σοσιαλιστική κριτική και εκείνη τών διάφορων «ρομαντικών» ή «αντιδραστικών» ρευμάτων ήταν απείρως πολυπλοκότερο και σε ποιο βαθμό μαρξιστές διανοούμενοι του παρελθόντος —όπως ο Γκεόργκ Λούκατς— δεν δίστασαν ποτέ να παραδεχτούν κατηγορηματικά το φιλοσοφικό τους χρέος απέναντι στο άλφα ή το βήτα ρεύμα. Εξάλλου, αυτή την ανησυχητική εξαφάνιση μιας τέτοιας ελευθερίας τού πνεύματος (και, άρα, της ικανότητας αναγνώρισης της φιλοσοφικής ή λογοτεχνικής αξίας τών κειμένων ενός πολιτικού αντιπάλου) θρηνούσε ο Όργουελ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Έγραφε σχετικά: «Το θανάσιμο αμάρτημα είναι να λέμε: ‘‘Ο Χ είναι ένας πολιτικός αντίπαλος, άρα είναι ένας κακός συγγραφέας’’. Και αν κάποιος μού πει ότι αυτά δεν συμβαίνουν ποτέ, απαντώ απλώς: ρίξτε μια ματιά στις λογοτεχνικές σελίδες τού αριστερού Τύπου» («Literature and the Left», Tribune, 4 Ιουνίου 1943).

≈≈≈≈≈

[1] Εγώ τουλάχιστον βρήκα μέσα εκεί όχι μόνο ιδέες που επιβεβαίωσαν τις θετικές απόψεις μου για διάφορα ζητήματα της αριστερής πολιτικής και φιλοσοφίας, αλλά και «υλικό» που επικύρωσε τις διαφωνίες μου για κάποια άλλα. Με αυτή την έννοια, δεν ανήκω σε όσους ακολουθούν τη «μόδα Μισερά», αλλά ούτε και σε εκείνους που τον αποκηρύσσουν «μετά βδελυγμίας».

[2] Αντιγράφω από το ‘‘αυτί’’ τού βιβλίου (Εναλλακτικές Εκδόσεις, Νοέμβριος 2014):

Ο Ζαν-Κλωντ Μισεά γεννήθηκε το 1950 από γονείς κομμουνιστές, που είχαν συμμετάσχει ενεργά στην αντίσταση κατά τών Γερμανών. Μέλος και ο ίδιος τού Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας, διαφωνεί και αποχωρεί από αυτό το 1976. Μέχρι πρόσφατα, δίδασκε φιλοσοφία στο Λύκειο Ζοφρ [Joffre], στο Μονπελιέ.

Σήμερα, συμμετέχει ενεργά στην κίνηση MAUSS [Αντι-ωφελιμιστικό Κίνημα στις Κοινωνικές Επιστήμες], η οποία εκδίδει μια εξαμηνιαία επιθεώρηση, και διδάσκει περιστασιακά στο Πανεπιστήμιο ελεύθερου χρόνου, στο Μονπελιέ.

Έχει επηρεαστεί σημαντικά από τον Γάλλο ανθρωπολόγο και σοσιαλιστή Μαρσέλ Μως και τη θεωρία του για το δώρο, καθώς και από τον Τζωρτζ Όργουελ, για τον οποίο έχει γράψει και δύο βιβλία [Όργουελ, ένας αναρχικός Τόρι, 1995, εκδ. Climats και Όργουελ, ο παιδαγωγός, 2003, εκδ. Climats]. Σήμερα υποστηρίζει την από-ανάπτυξη ως λύση στο οικολογικό και ανθρωπολογικό αδιέξοδο του καπιταλισμού και της παγκοσμιοποίησης.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν επίσης το βιβλίο του Η εκπαίδευση της αμάθειας [Βιβλιόραμα 2002], Το αδιέξοδο Άνταμ Σμιθ [Εναλλακτικές Εκδόσεις 2007] και Η αυτοκρατορία τού μικρότερου κακού [Πόλις 2008].

Η εικόνα, από το istoriatexnespolitismos.wordpress.com.