Κεμάλ

Ακούστε την ιστορία του Κεμάλ
ενός νεαρού πρίγκιπα, της ανατολής
απόγονου του Σεβάχ του θαλασσινού,
που νόμισε ότι μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο.
Αλλά πικρές οι βουλές του Αλλάχ
και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων.

Στης Ανατολής τα μέρη μια φορά και ένα καιρό
ήταν άδειο το κεμέρι, μουχλιασμένο το νερό
στη Μοσούλη, τη Βασόρα, στην παλιά τη χουρμαδιά
πικραμένα κλαίνε τώρα της ερήμου τα παιδιά.

Κι ένας νέος από σόι και γενιά βασιλική
αγροικάει το μοιρολόι και τραβάει κατά εκεί
τον κοιτάν οι Βεδουίνοι με ματιά λυπητερή
κι όρκο στον Αλλάχ τους δίνει, πως θ' αλλάξουν οι καιροί.

Σαν ακούσαν οι αρχόντοι του παιδιού την αφοβιά
ξεκινάν με λύκου δόντι και με λιονταριού προβιά
απ' τον Τίγρη στον Ευφράτη, απ' τη γη στον ουρανό
κυνηγάν τον αποστάτη να τον πιάσουν ζωντανό.

Πέφτουν πάνω του τα στίφη, σαν ακράτητα σκυλιά
και τον πάνε στο χαλίφη να του βάλει την θηλιά
μαύρο μέλι μαύρο γάλα ήπιε εκείνο το πρωί
πριν αφήσει στην κρεμάλα τη στερνή του την πνοή.

Με δύο γέρικες καμήλες μ' ένα κόκκινο φαρί
στου παράδεισου τις πύλες ο προφήτης καρτερεί
πάνε τώρα χέρι-χέρι κι είναι γύρω συννεφιά
μα της Δαμασκού τ' αστέρι τους κρατούσε συντροφιά.

Σ' ένα μήνα σ' ένα χρόνο βλέπουν μπρός τους τον Αλλάχ
που από τον ψηλό του θρόνο λέει στον άμυαλο Σεβάχ:
«νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί,
με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί»

Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ.
Καληνύχτα...


Αυτές τις μέρες θυμηθήκαμε πάλι τον «Κεμάλ», το καταπληκτικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι, γραμμένο το 1968 στη Νέα Υόρκη και «χτυπημένο» σε πρώτη εκτέλεση το 1969 από τους «New York Rock & Roll Ensemble» σε δικούς τους στίχους. Αρκετά χρόνια αργότερα, η ίδια μελωδία πήρε νέες, πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις με τους υπέροχους και ριζικά διαφορετικούς στίχους του Νίκου Γκάτσου, για να γίνει ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια των Ελλήνων. Γιατί το θυμηθήκαμε αυτές τις μέρες;

Μα γιατί, καθώς είναι μέρες Δεκεμβριανές, ένα χρόνο μετά τα περσινά γεγονότα που ξανασυζητήθηκαν φέτος, διαβάσαμε και ακούσαμε πάλι τους γνωστούς λίβελους, συχνά με τη μορφή νουθεσίας, που καταδικάζουν τη βία «οποθενδήποτε και αν προέρχεται» και καταλήγουν, ρητά ή υπόρρητα, στη μετά βδελυγμίας αποκήρυξή της. Πράγμα που βεβαίως-βεβαίως οδηγεί στην αποδοχή της, μόνον αν είναι «νομιμοποιημένη», αν δηλαδή ασκείται από τα εντεταλμένα όργανα Δημοσίας Τάξεως στην προσπάθειά τους να προστατεύουν το Καθεστώς από τους εχθρούς του. Κερασάκια στην τούρτα:

Η εκπομπή της τηλεόρασης του «Σκάϊ» το βράδυ της περασμένης Πέμπτης όπου είχαμε την ευκαιρία να «απολαύσουμε» τον Πάσχο Μανδραβέλη καθώς ψέλλιζε τις «ρεαλιστικές» κοινοτοπίες τού πραγματιστικά «φιλελεύθερου» λόγου.

Η εμφυλιοπολεμική φιλολογία της γνωστής μας τώρα πια «Καλύβας», που, αν και «ψηλά στο βουνό», δεν έχασε την ευκαιρία (μια και Δεκέμβρης στην Ελλάδα δεν σημαίνει μόνο τον Δεκέμβριο του 2008, αλλά κι αυτόν του 1944) και φρόντισε δια του ιθύνοντος νου της να μας ξαναθυμίσει, τεκμηριωμένα αυτή τη φορά, πόσο αντιδημοκράτες ήταν οι κακοί κομμουνιστές τότε, αφού ήθελαν να πάρουν την εξουσία με τα όπλα… (Αξίζει εδώ να αναφερθεί, ότι οι αριστεροί καλυβίστας έλαμψαν δια της απουσίας τους -χυδαϊστί, έκαναν μόκο- από το συγκεκριμένο post. Θα λέγαμε ότι ίσως να διάβαζαν κι αυτοί όπως ο μακαριστός Χριστόδουλος και να μην είχαν χρόνο για σχόλια. Έλα όμως που μερικοί από αυτούς δηλώνουν -εκτός από αριστεροί- και παππούληδες σε ηλικία;…).

Τέλος, το κερασάκι των κερασακίων: Οι δηλώσεις του Μπαράκ Ομπάμα κατά την παραλαβή του Νόμπελ Ειρήνης με τις οποίες διακήρυξε, μεταξύ άλλων: «Το να πούμε ότι η βία είναι μερικές φορές απαραίτητη δεν είναι κυνισμός, είναι αναγνώριση στην Ιστορία»! Μη μας ρωτήσετε πώς αντέδρασε σ’ αυτές τις δηλώσεις το τμήμα εκείνο της «δημοκρατικής» και πασιφιστικής Αριστεράς που εχάρη χαρά μεγάλη για την εκλογή του στη θέση του Προέδρου των ΗΠΑ. Εκοιμάτο τον ύπνο του -αφελούς(;)- δικαίου και δεν τις πήρε είδηση…

Έτσι, μ’ αυτά και μ’ εκείνα, εμείς ξαναθυμηθήκαμε τον Κεμάλ. Όχι για να μιλήσουμε για τη βία του περσινού ή του μακρινού Δεκέμβρη. Αλλά για να μιλήσουμε, μέσα από τους στίχους του Νίκου Γκάτσου, για τη Βία της Ριζικής Αλλαγής.

«Να μιλήσουμε, μέσα από τους στίχους του Νίκου Γκάτσου». Ποια είναι η ιστορία του Κεμάλ όπως μας τη διηγείται εκείνος; Είναι εν ολίγοις η ιστορία ενός ταξικού αποστάτη που πηγαίνει κόντρα στην εκ καταγωγής τάξη του, συντάσσεται με τους καταπιεζόμενους και ζητάει να τον ακολουθήσουν, υποσχόμενος τη ριζική αλλαγή. Επειδή όμως έχει το Λόγο, αλλά όχι και την Ισχύ που δίνουν «τα δόντια του λύκου» καταλήγει στην κρεμάλα. Για να φτάσει να ακούσει από το στόμα του Αλλάχ την πικρή και εκ των υστέρων, δηλαδή ανώφελη πια, συμβουλή: «Νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί, με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί».

Όλα ωραία και καλά, αλλά τι θέλει να πει ο ποιητής Γκάτσος; Γιατί αν το ξετύλιγμα της ιστορίας είναι απλό και καθαρό, εκείνο το δίστιχο στο τέλος θολώνει κάπως τα νερά. Τι εννοεί; Δεν αλλάζουν οι καιροί και μη το ψάχνεις, μη χαλάς τη ζωή σου για πράγματα που δεν αλλάζουν; Ή μήπως, μη χαλάς τη ζωή σου ν’ αλλάξεις τα πράγματα μόνο με τον Δίκαιο Λόγο, αν δεν έχεις και την αναγκαία Ισχύ της Βίας, γιατί μόνο έτσι τα πράγματα αλλάζουν;

Εδώ, ο καθένας διαλέγει και παίρνει, χωρίς μάλιστα να δυσκολευτεί και πολύ στην εξεύρεση και των αντίστοιχων υποστηρικτικών επιχειρημάτων. Εμείς πάντως συντασσόμαστε με τη δεύτερη εκδοχή. Με κυριότερο επιχείρημα, για να μιλήσουμε σοβαρά αστειευόμενοι, τους μύδρους που έχει εξαπολύσει ο απίθανος Άκης Γαβριηλίδης και εναντίον του Γκάτσου, εγκαλώντας τον για τη διαιώνιση του «εθνοκεντρικού μυθεύματος», σύμφωνα με το οποίο οι Έλληνες χαρακτηρίζονται διαχρονικά από αντιστασιακό πνεύμα. Θα πει κάποιος: Και τι σχέση έχει ο Κεμάλ και ο Αλλάχ του με τους Έλληνες; Σωστή η ερώτηση, αλλά απευθύνεται σε λάθος αποδέκτες. Πολύ αρμοδιότερος να απαντήσει είναι ο Άκης Γαβριηλίδης. Εν πάση περιπτώσει, ας μη μείνουμε άλλο στο τι ακριβώς εννοούσε ο Γκάτσος, δεν είναι αυτό το κύριο ερώτημα. Το κύριο ερώτημα είναι πώς θα πρέπει να αναγνωσθεί η ιστορία του Κεμάλ από έναν αριστερό. Πράγμα που στην ουσία σημαίνει: Πώς θα πρέπει να αναγνωσθεί η Ιστορία των Ριζικών Αλλαγών από την Αριστερά σε συσχετισμό με το ζήτημα της Βίας και πώς πρέπει να την ενσωματώσει στο δικό της, υποσχετικό μιας τέτοιας αλλαγής, λόγο;

Για το πρώτο σκέλος νομίζουμε η απάντηση είναι απλή: Πρέπει να διαβάσουμε την Ιστορία όπως αυτή ξεκάθαρα μας προτρέπει. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που κατέγραψε τέτοιου τύπου αλλαγές χωρίς ταυτόχρονα να γεμίσει και κάμποσες -άλλοτε περισσότερες, άλλοτε λιγότερες- βίαιες σελίδες.

Εμβληματικό παράδειγμα του τι συμβαίνει όταν παραβλέπονται τα μηνύματα της Ιστορίας, ακόμα κι όταν η Ριζική Αλλαγή δρομολογείται μετά από δημοκρατικές διαδικασίες (δημοκρατικές όπως το εννοεί ο αστικοφιλελεύθερος λόγος, δηλαδή κοινοβουλευτικά νομιμοποιημένες), παραμένει το παράδειγμα της κυβέρνησης Αλιέντε στη Χιλή το 1973. Γι’ αυτό και διαλέξαμε να εικονογραφήσουμε το σημερινό σημείωμά μας με το graffiti για τον Αλιέντε που τον δείχνει να υπερασπίζεται ένοπλα τη Χιλιανή Ριζική Αλλαγή. Μόνο που ο Αλιέντε δεν έκανε αυτό, παρά μόνο όταν ήταν ήδη αργά. Και για τραγική ειρωνεία του πράγματος, η φωτογραφία που ενσωμάτωσε στο έργο του ο άγνωστός μας γκραφιτάς από τη μακρινή Λατινική Αμερική με τον Αλιέντε να σημαδεύει με το καλάσνικοφ, δεν είναι από την ημέρα που οι πραξικοπηματίες του Πινοσέτ χτύπησαν το Προεδρικό μέγαρο. Είναι από τις πρώτες, ανέφελες ακόμα ημέρες της Προεδρίας του, όταν «έπαιζε» με το δώρο του φίλου και συμμάχου Φιντέλ Κάστρο. Με το οποίο, λέγεται, ότι αυτοκτόνησε, πράγμα που, αν αληθεύει, κάνει την ειρωνεία ακόμα τραγικότερη… Κι έτσι η Αριστερά απέκτησε ένα ακόμα «νικημένο ξεφτέρι», ήρωα αλλά νεκρό, όπως και χιλιάδες ακόμα Χιλιανοί της Unidad Popular που είχαν την ίδια πικρή μοίρα…

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, πώς πρέπει να μιλάει η Αριστερά για τη Βία;

Αποκηρύσσοντάς την γενικώς και αδιακρίτως και επιδεικνύοντας έτσι τον αντίστροφο, αλλά εξ ίσου μνημειώδη και αφελή βολονταρισμό με έναν υπουργό των πρώτων μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων του Καραμανλή που διακήρυττε την «κατάργηση της πάλης των τάξεων»;

Ή υμνώντας την -υπόρρητα, αλλά φανερά- πάλι γενικώς και αδιακρίτως, μη μπορώντας να χαράξει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην κινητήρια ορμή του επαναστατημένου ανθρώπου που αποτελεί την καύσιμη ύλη της Βίας της Ριζικής Αλλαγής και την τυφλή, άστοχη και γι’ αυτό αδιέξοδη καταφυγή στη βία της απόγνωσης, της εκτόνωσης, ή, ακόμα χειρότερα, της προβοκάτσιας;

Νομίζουμε ότι εκείνο το τμήμα της Αριστεράς που ακολουθεί την πρώτη γραμμή πλεύσης, ασυνείδητα ή συνειδητά, έχει εσωτερικεύσει μέσα του την ιδέα που θέλει τη φιλελεύθερη αστική δημοκρατία να αποτελεί το Τέλος της Ιστορίας. Όμως, κι αυτό που ακολουθεί τη δεύτερη προσέγγιση δεν έχει λίγες ευθύνες. Γιατί δεν αρκεί να λες όχι στο «Όχι στη Βία», όταν ταυτόχρονα δεν χαράσσεις τις δικές σου προϋποθέσεις για το ναι σ’ αυτήν.

Όσο για μας, αρκετά είπαμε κι όποιος κατάλαβε κατάλαβε. Δεν μας πάει όμως να μη μεταφέρουμε τα λόγια ενός παλιού Καπετάνιου, πεθαμένου εδώ και δέκα χρόνια γεμάτα τώρα, που όποτε μας επισκέπτεται για κανα ποτήρι και μεθάει και τα σπάει όλα, φωνάζει μέσα στη μανία του:

«Όχι ρε πούστηδες, όχι! Αν το ξαναφέρει η Ιστορία και πρέπει κάποια τομάρια να κρεμαστούν στο γάντζο, χίλιες φορές τα δικά σας ρε, παρά τα δικά μας! Χίλιες φορές ρεεε»…


Η φωτογραφία είναι από το flicr