Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2014

What’s going on with Nicolas Sevastakis’ mind? And which side is he on?




Ασχοληθήκαμε πρόσφατα με τα τεκταινόμενα στη Βενεζουέλα, αφιερώνοντας στη χώρα τού Μπολιβάρ μία (και μισή) ανάρτηση. Ο σκοπός μας δεν ήταν βέβαια η πληροφόρηση για τα γεγονότα, που είναι ήδη γνωστά εδώ και αρκετές ημέρες, αλλά η κατάθεση κάποιων σκέψεων σχετικά με το πώς πρέπει να προσεγγίζουμε ως αριστεροί τα ‘‘περίεργα’’ που συμβαίνουν όταν η Δεξιά εκθρονίζεται από την Αριστερά στην κυβερνητική και κρατική εξουσία και η διαπάλη μεταξύ τους οξύνεται. Είπαμε εμείς τα δικά μας εδώ. Την Τρίτη που μας πέρασε, ο γνωστός καθηγητής τού Τμήματος Πολιτικών Επιστημών τού ΑΠΘ Νικόλας Σεβαστάκης, προσκείμενος στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτοπροσδιοριζόμενος ως αριστερός ριζοσπάστης, είπε κι αυτός τα δικά του από τις στήλες τής Εφημερίδας τών Συντακτών, τα οποία και μας δημιούργησαν κάποια ερωτηματικά αρκετά μεγάλα, έτσι που τα βάλαμε στον τίτλο μας. Για πείτε τώρα κι εσείς.

ЖΟЖΟЖΟЖΟЖ



Υπάρχουν στιγμές της πολιτικής, όχι αναγκαστικά από τις κεντρικές ή τις περισσότερο εντυπωσιακές, που αναδεικνύουν βαθύτερα προβλήματα στην πολιτική μας κουλτούρα. Τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά της πολιτικής σκακιέρας. Αναλογίζομαι, για παράδειγμα, τη στάση που φάνηκε να υιοθετεί ο ΣΥΡΙΖΑ έναντι όσων συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στη μακρινή Βενεζουέλα. Είναι γνωστό ότι στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει από χρόνια μια συναισθηματική και πολιτική έλξη έως ταύτιση με την «Μπολιβαριανή Επανάσταση» και το πείραμα Τσάβες. Λειτουργεί επίσης μια ολόκληρη νεο-τριτοκοσμική μυθολογία που αποτελεί συνέχεια του παλιού αντιιμπεριαλισμού των δεκαετιών του ’60 και του ’70. Από αυτές τις συναισθηματικές και πολιτικές ταυτίσεις προκύπτει, νομίζω, και η ανάγνωση των τωρινών συγκρούσεων στις πόλεις της Βενεζουέλας με όρους «αντεπανάστασης», «αντίδρασης των αστικών στρωμάτων» ή εξέγερσης των «κολεγιόπαιδων». Και αυτή η ερμηνεία, όπως πάντα, στηρίζεται σε κάποια πραγματικά δεδομένα: όντως, ο κόσμος που στηρίζει την κυβέρνηση Μαδούρο περιλαμβάνει ένα σημαντικό τμήμα των φτωχών, των πληβειακών και λαϊκών στρωμάτων. Αντίστοιχα, η αντιπολίτευση, στις κύριες εκδοχές της, διαθέτει μεγαλύτερα ερείσματα στις πιο εύπορες μερίδες του πληθυσμού της χώρας και ιδίως στη μορφωμένη νεολαία της μεσαίας τάξης. Είναι αλήθεια, λοιπόν, ως ένα βαθμό, ότι τα σχίσματα στη χώρα αυτή δεν μπορεί να ιδωθούν ως αφηρημένη αντιπαράθεση δημοκρατίας και αυταρχισμού, φιλελεύθερων και απολυταρχικών αξιών και προτύπων.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει κάτι ανησυχητικά ενοχλητικό στη στάση της ελληνικής ριζοσπαστικής Αριστεράς για τη σημερινή κρίση στη Βενεζουέλα. Το πρώτο που μου έρχεται στον νου είναι μια κραυγαλέα αντίφαση: από τη μια να ομνύει κανείς στην περίφημη ρήση του Πουλαντζά («ο σοσιαλισμός ή θα είναι δημοκρατικός ή δεν θα υπάρχει») και συγχρόνως να αναλύει τις καταστάσεις με θεωρίες περί όξυνσης της ταξικής πάλης και ιμπεριαλιστικής συνωμοσίας. Από τη μία να περισσεύουν οι δηλώσεις και εκδηλώσεις για τη δημοκρατία και τις απειλές στη δημοκρατία και συγχρόνως να μη λέγεται μια κουβέντα για τους περιφερόμενους ένοπλους μασκοφόρους που περιπολούν στους δρόμους των πόλεων της Βενεζουέλας ως «λαϊκή εξουσία» εκφοβίζοντας —και ενίοτε δολοφονώντας— αντικυβερνητικούς διαδηλωτές.

Τα προβλήματα, βέβαια, που βγάζουν στους δρόμους ένα σημαντικό κομμάτι του λαού στη Βενεζουέλα δεν μπορούν να κρυφτούν. Ακόμα και μια επιδερμική ανάγνωση του «Guardian» ή των ανακοινώσεων της Διεθνούς Αμνηστίας και των Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα αποκαλύπτει την εκρηκτική άνοδο της εγκληματικότητας και της ανομίας, την έλλειψη βασικών αγαθών αλλά και σοβαρά προβλήματα άσκησης ελευθεριών για εκείνους τους πολίτες της Βενεζουέλας που δεν έχουν την ίδια γνώμη με τους μηχανισμούς του κυβερνώντος κόμματος. Και βέβαια, πάνω από όλα, έχουμε την οργάνωση της βίας εναντίον ενός τμήματος του λαού το οποίο η κυβέρνηση Μαδούρο το στιγματίζει ως «φασίστες» και «αντιδραστικούς» που αποσκοπούν να πλήξουν την ειρήνη.

Όλα αυτά άραγε δεν σημαίνουν κάτι; Δεν απαιτούν, τουλάχιστον, την τήρηση κάποιων αποστάσεων και όχι βέβαια τη συμμετοχή σε πανηγυρικές εκδηλώσεις στη μνήμη του Τσάβες με τη συμμετοχή του πρέσβη της «Μπολιβαριανής Δημοκρατίας», όπως συνέβη προ ημερών στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης;

Κάνω την εξής σκέψη, που νομίζω ότι δεν αφορά πλέον το συγκεκριμένο ζήτημα αλλά την πολιτική κουλτούρα στην καθ’ ημάς ριζοσπαστική Αριστερά: εδώ λοιπόν, η συζήτηση για τη δημοκρατία —την πραγματική, τη ριζοσπαστική και αυθεντική, εννοείται— συγκαλύπτει συχνά την απροθυμία του χώρου να συμφιλιωθεί με τη φιλελεύθερη δημοκρατία και ορισμένους από τους πολιτικούς κανόνες της. Σε αυτούς τους κανόνες περίοπτη θέση πρέπει να έχει ο σεβασμός στα δεδομένα του πλουραλισμού και η απόρριψη κάθε ιδέας αποκλειστικότητας στην αντίληψη για την εκπροσώπηση του λαού. Το κράτος δικαίου, επίσης, προηγείται κάθε επιμέρους «ηγεμονικής στρατηγικής» διασφαλίζοντας έναν χώρο βασικών ελευθεριών για όλους.

Ακόμα δηλαδή και αν υποθέσουμε ότι οι διαδηλωτές-αντίπαλοι της «μπολιβαριανής εξουσίας» εκφράζουν συμφέροντα ή επιδιώξεις των εύπορων τάξεων, αυτό δεν δικαιολογεί την προσπάθεια έξωσής τους από το πολιτικό παιχνίδι και τη δημοσιότητα. Είναι και αυτοί κοινωνικά υποκείμενα όπως και ο κόσμος που διαδηλώνει αυτές τις μέρες υπέρ της κυβέρνησης.

Η αντίληψη ότι οι ταξικές βουλήσεις ή, αορίστως, τα «λαϊκά συμφέροντα» δικαιολογούν την έκπτωση σε αστικές και πολιτικές ελευθερίες είναι μια από τις χειρότερες κληρονομιές του παρελθόντος.

Γι’ αυτό και η προ ημερών ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ που μιλά για τους «δημοκρατικούς και σοσιαλιστικούς δρόμους της Βενεζουέλας» λειτουργεί, στη συγκεκριμένη συγκυρία, ως άκριτη νομιμοποίηση ενός καθεστώτος που μοιάζει να καταφεύγει περισσότερο στον νόμο της επιβολής παρά να απαντά στις αγωνίες των πολιτών του.



10 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Σωστος!!

Ανώνυμος είπε...

Λαθος κριμα τι θετικη εκπληξη Απο απροσεξια νομισα οτι το κειμενο του Σεβαστακη ηταν δικο σου.
Το σωστος λοιπον στο Σεβαστακη

YΓ μην αναφερουμε και τα σοσιαλιστικα οροματα του Μαδουρο οπου συνομιλει με το πνευμα του Τσαβες. Σοσιαλισμος του μεσαιωνα

LeftG700 είπε...

Φίλε μου (ή φίλη μου),


Εντάξει, τη γλύτωσες από το λάθος (για να τα λέμε όλα, τη γλύτωσα κι εγώ! ;-) ).

Θέλεις τώρα να μου πεις ποια από το άρθρο τού Σεβαστάκη είναι τα σημεία συμφωνίας σου μαζί του; Αν είναι δυνατόν (που είναι πανεύκολο), πάρε κι ένα ψευδώνυμο για να μη σου λέω ψιτ, τέτοιε/α, πως σε λένε κάθε φορά που θα έρχεσαι εδώ…


Τα λέμε

Ανώνυμος είπε...

Πλήρης σύγχιση γύρω απο την έννοια της δημοκρατίας, με την συνήθη πια ακαδημαϊκή (και καθόλου πρακτική) επιπολaιότητα. Αναλύουμε, χωρίς ωστόοο ποτέ να οδηγούμε την ανάλυση σε μια οποιαδήποτε σύνθεση και πρόταση, ή αλλιώς χρήσιμη τοποθέτηση, στη συγκυρία.

Η μεν ένοια της δημοκρατίας χρειάζεται να διευκρινιστεί από την αριστερά, και όσο αυτό δεν γίνεται αποτελεί πληγή και πηγή στατηγικής και τακτικής αδυναμίας.

Από την άλλη, ακόμη και για την ίδια την ανάλυση, αλλά και κυρίως για την ίδια την πρακτικότητα (που αυτή μας μένει στο τέλος), η έννοια της δημοκρατίας δεν πρόκειται ποτέ να προσδιοριστεί χωρίς την ταυτόχρονη και πιεστική παρουσία της αντιπαράθεσης, που θα καλεί να απαντησεις: WHICH SIDE YOY ARE; Εν μέδω ρήξης και σφοδρής αντιπαλότητας μπορει να διευκρινιστει και η έννοια της δημοκρατίας, αναγκαστικά και δυστυχως.
Αναγκαστικά γιατί η (οι) κρατούσα (σες) τάξη (εις) δεν θα παραδώσουν και όποιος αναλύει χωρίς το δεδομένο της ρήξης, δυστυχώς παιδεύεται άδικα.
Δυστυχώς, γιατί οι καταστάσεις ρήξης δεν είναι ευνοϊκές για μια σχηματική και απλουστευμένη ανάλυση καθοριστικών όρων όπως η δημοκρατία.

Πολλές παράμετροι θα έπρεπε να ληφθουν υπόψη. Για παράδειγμα, ακόμη και η ακαδημαϊκή ανάλυση δεν δικαιούται να εξετάζει τόσο μερικά το θέμα της καταστολής εντός των στενών ορίων ενός κράτους (Βενεζουελα). Απαράδεκτο, να μην το δει κανεις στο ευρύτερο πλαίσιο της διεθνούς καταστολής. Ποιός ακριβώς καταστέλλει περισσότερο από τα αόρατα αεροπλάνα που βομβαρδιζουν, από τα ηλεκτρονικά που τα πάντα γνωρίζουν, από τα μέσα που τα πάντα στις συνειδησεις των ανθρώπων καθορίζουν κλπ κλπ αμέτρητα;. Και κυριως, ποια μεγαλύτερη καταστολή από τις ιδιες τις παραγωγικές σχέσεις; Πώς θα κρίνεις την καταστολή εντός ενός μόνο κράτους, χωρίς την διαπλοκή της με το ευρύτερό πλαίσιο;
Πολλά και δυστυχως πάρα πολλά, αλλά που να τα πεις, και πως να τα συζητήσεις;
Πικάπα

Ανώνυμος είπε...

Aς πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: Ο Σεβαστάκης δε νομίζω να αμφισβητεί ότι ο Μαδούρο (και, πριν απ' αυτόν, ο Τσάβες) βρίσκονται "από δω μεριά". Έχει όμως την ψευδαίσθηση ότι η "από δω μεριά" δεν έχει ανάγκη να καταφύγει στη χρήση των κατασταλτικών μηχανισμών του Κράτους. Βλέποντας λοιπόν τον Μαδούρο να καταφεύγει στην καταστολή, βγάζει το αφελές συμπέρασμα ότι ίσως ο Μαδούρο να μην είναι και τόσο "από δω μεριά".
Είναι λοιπόν προφανές ότι ο Σεβαστάκης θα ήταν ευτυχής με μια επανάληψη των γεγονότων της Χιλής του 1973, ώστε να βάλει το πορτρέτο του Μαδούρο στο εικονοστάσι του, πλάι σε κείνο του Αλλιέντε. Έλα μου όμως που στη Βενεζουέλα η "από δω μεριά" φαίνεται να έχει πάρει το μάθημα της Χιλής και να μην επιθυμεί την επανάληψή του. Ο Σεβαστάκης θα μείνει με μείον ένα πορτρέτο στο εικονοστάσι του κι εμείς θα μείνουμε με ένα καθεστώς στο οποίο θα ασκούμε μεν σκληρή κριτική για τις (ουκ ολίγες) αστοχίες του, θεωρώντας το ωστόσο ότι ανήκει στην "από δω μεριά".

Τα σέβη μου
Φιλίστωρ

Ανώνυμος είπε...

Υ.Γ.: Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι ο Σεβαστάκης δε δείχνει να ενοχλείται και πάρα πολύ από τη χρήση των stricto sensu κατασταλτικών μηχανισμών του Κράτους. Η ενόχλησή του βαράει κόκκινο, όταν αναφέρεται σε "περιφερόμενους ένοπλους μασκοφόρους που περιπολούν στους δρόμους των πόλεων της Βενεζουέλας ως «λαϊκή εξουσία» εκφοβίζοντας —και ενίοτε δολοφονώντας— αντικυβερνητικούς διαδηλωτές".

Ε, κ. Σεβαστάκη μου! Δε μπορείς να τα έχεις όλα! Άμα δε σου αρέσουν οι λαϊκές πολιτοφυλακές, που συγκροτούν οι "από κάτω" (τις οποίες εσύ προφανώς αποκαλείς "συμμορίες"), τότε δεν έχεις παρά να συμβουλέψεις τον Μαδούρο να χρησιμοποιήσει ακόμα πιο αποφασιστικά τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του Κράτους, ώστε να επιβάλει το μονοπώλιο της έννομης βίας. Βέβαια, σαν ακαδημαϊκός που είσαι, γνωρίζεις πολύ καλά ότι μια τέτοια εξέλιξη θα επιτείνει το βοναπαρτικό χαρακτήρα του καθεστώτος -και αυτό προφανώς δε σου αρέσει. Έλα μου όμως που εδώ βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα τρίλλημα, τα σκέλη του οποίου είναι: (α) Βοναπαρτισμός (β) Εμφύλιος Πόλεμος (γ) Παλινόρθωση.
Το (δ) που ζητάς εσύ, δηλαδή το να καθίσουν σ' ένα τραπέζι να τα βρουν με το διάλογο, απλούστατα δεν υπάρχει. Αυτό είναι που αρνείσαι να καταλάβεις, κ. Σεβαστάκη μου. Και είναι τόση η άρνησή σου, που ούτε η εμπειρία της Χιλής δεν κατόρθωσε να σου ανοίξει τα μάτια...

Ξανά τα σέβη μου
Φιλίστωρ

Ανώνυμος είπε...

Ο Χριστός κι η Παναγία! "Τρίλημμα" βεβαίως, όχι... "τρίλλημα"!

Ξανά μανά Φιλίστωρ

Ανώνυμος είπε...

Μόνο όποιος είναι κλεισμένος στους τοίχους του γραφείου του κάνει αναλύσεις σαν το Σεβαστάκη.
Οι διαννοούμενοι πάντα την κρίσιμη ώρα θα είναι με την πλευρά της αντίδρασης-πλην σπανίων εξαιρέσεων-.
Οταν οξύνεται η ταξική πάλη η,, καθαρή,, Δημοκρατία αποδυκνείεται φαντασίωση.
markos

LeftG700 είπε...

Φίλοι Πικάπα και Φιλίστορα,


Συμφωνώ βέβαια με τις επισημάνσεις σας και ιδιαίτερα εκείνη τού Πικάπα που θυμίζει το «αίνιγμα της δημοκρατίας», το οποίο παραμένει άλυτο για την πλειοψηφία τών αριστερών και για το οποίο οι διανοούμενοι της Αριστεράς έχουν μία κάποια αμηχανία και εκείνη τού Φιλίστορα που θυμίζει τη Χιλή.

Πάντως, εκείνα που εμένα με εντυπωσίασαν αρνητικά περισσότερο από όλα είναι τα εξής σημεία:

1. Φαίνεται να ερμηνεύει την αποστροφή τού Πουλντζά («ο σοσιαλισμός ή θα είναι δημοκρατικός ή δεν θα υπάρξει») ως μία διαρκή προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλει η Αριστερά προς αποφυγή οξύνσεων και συγκρουσιακών καταστάσεων. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι ο Πουλαντζάς δεν θα τον έπαιρνε στο κυνήγι, αν ζούσε ή σηκωνόταν από τον τάφο του. Γιατί ο Πουλαντζάς, παρά τις αντιφάσεις του και τα αδιευκρίνιστα σημεία τής προσέγγισής του, ουδέποτε αποκήρυξε την ταξική αντιπαράθεση και ουδέποτε υποστήριξε ότι ο τελικός σκοπός τής Αριστεράς είναι η αιώνια «ειρηνική συνύπαρξη» αστικής και εργατικής τάξης, όπως φαίνεται να πιστεύει ο Σεβαστάκης, (ή όπου φαίνεται να οδηγεί η σκέψη του).

2. Συχνά-πυκνά ο Σεβαστάκης έχει αναφερθεί σε θετικές πλευρές τού (αστικού) φιλελευθερισμού. Αυτό είναι κάτι που μπορεί η Αριστερά να το συζητήσει άνετα και χωρίς κανένα κόμπλεξ, κατά τη γνώμη μου. Είναι όμως η πρώτη φορά που ψέγει τη ριζοσπαστική Αριστερά επειδή είναι απρόθυμη «να συμφιλιωθεί με τη φιλελεύθερη δημοκρατία»!!! Λες και η Αριστερά, τουλάχιστον στις χώρες τού ανεπτυγμένου δυτικού καπιταλισμού έκανε κάτι διαφορετικό εδώ και δεκαετίες όχι απλώς από το να συμφιλιώνεται με το φιλελευθερισμό αλλά από το να τον εγκολπώνεται! Τώρα, λοιπόν, που έστω και εν μέρει φαίνεται να ξεχωρίζει κάπως η ήρα από το στάρι (και τα όσα γίνονται στη Βενεζουέλα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία γι’ αυτό το ξεκαθάρισμα), έρχεται ο Σεβαστάκης να χτυπήσει καμπανάκια.

Συμπερασματικά: Πιστεύω ότι εντίμως θεωρεί τον εαυτό του μέλος τής εκκλησίας τής ριζοσπαστικής Αριστεράς. Από την άλλη, νομίζω ότι είναι αυτοκτονικό να δώσουμε βάση σε αυτή την πεποίθησή του και να υιοθετήσουμε τις απόψεις του.


Τα λέμε

LeftG700 είπε...

Φίλε Μάρκο,


Θα ήμουν λιγότερο ανήσυχος αν πίστευα ότι είναι μία ανάλυση ένός ακαδημαϊκού τής Αριστεράς που βλέπει τα πράγματα από την προοπτική τού γραφείου του. Όπως γράφω παραπάνω στον Πικάπα και τον Φιλίστορα, νομίζω ότι ο Σεβαστάκης έχει μπει σε τροχιά απόκλισης και μάλλον διευρυνόμενης από την αριστερή θεωρία και τις πράξεις που απορρέουν από αυτήν.


Τα λέμε