100 ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ: ΝΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΝΕΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ (αναδημοσίευση)

Αναδημοσιεύουμε σήμερα, σε πιστή αντιγραφή από την Iskra, ένα κείμενο που υπογράφεται από 100 μέλη τού ΣΥΡΙΖΑ και θίγει πλήθος σοβαρών και επειγόντων ζητημάτων που απασχολούν όλα τα μέλη και τους φίλους τού συγκεκριμένου κόμματος, αλλά έχουν και ευρύτερη σημασία για κάθε αριστερό, ανεξάρτητα από κομματικές επιλογές ή ιδεολογικοπολιτικές κλίσεις. Είναι πάρα πολλά τα σημεία που μας βρίσκουν σύμφωνους. Υπάρχουν και λίγα, όχι όμως άνευ σπουδαιότητας, για τα οποία έχουμε κάποιες ενστάσεις ή κάπως διαφοροποιημένες αντιλήψεις. Δεν θα γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι για την ώρα. Δεν θέλουμε να προκαταλάβουμε τους αναγνώστες, ούτε θέλουμε (αυτό κι αν δεν θέλουμε!) η όποια συζήτηση ακολουθήσει να περιστραφεί γύρω από τις ...δικές μας απόψεις! Ας μας επιτραπεί μόνο να πούμε από εδώ (ή μάλλον να κάνουμε) ένα πράγμα, το οποίο δεν είναι δα και κανένα τρομερό μυστικό για τους τακτικούς αναγνώστες και αναγνώστριες που έχουν καταλάβει τους τρεις-τέσσερις βασικούς άξονες στους οποίους κινείται η σκέψη μας:

Ας μας επιτραπεί, λοιπόν, από εδώ, να χειροκροτήσουμε θερμά και ενθουσιαστικά, δηλαδή συνοδεία ιαχών, ποδοκροτημάτων και σφυριγμάτων, το γεγονός ότι ανήκουν στους λίγους γενναίους τής Αριστεράς που έχουν το θάρρος να γράφουν τον επιθετικό προσδιορισμό εθνικό χωρίς εισαγωγικά. Πολύ περισσότερο γιατί αυτό το κάνουν όντας μέλη τού ΣΥΡΙΖΑ, όπου τα βασικά ‘‘κλειδιά’’ τα κρατούν τα στελέχη τού απερχόμενου παλιού Συνασπισμού!

ЖΟЖΟЖΟЖΟЖ

Το κείμενο που ακολουθεί θέλει να είναι μια συμβολή στον προσυνεδριακό διάλογο για το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Δεν είναι ούτε πλήρες ούτε απόλυτο ούτε μονολιθικό. Προσπαθεί να οργανώσει κάποιες διαπιστώσεις γύρω από τις αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ και να κάνει προτάσεις για να ξεπεραστούν, ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να ανταποκριθεί με επιτυχία στην ιστορική πρόκληση. Το να εστιάζεις στις αδυναμίες δεν σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πάρει λάθος δρόμο, όπως πολλοί αντίπαλοί του ισχυρίζονται. Σημαίνει ότι στον σωστό δρόμο που έχει πάρει υψώνονται εμπόδια που πρέπει να παραμερίσουμε.

Οι ασφυκτικές προθεσμίες του Συνεδρίου έπαιξαν ρόλο στην αποσπασματικότητα και την ελλιπή επεξεργασία του κειμένου. Σε άλλες συνθήκες και με συμβολή περισσοτέρων ατόμων, σίγουρα θα έβγαινε κάτι καλύτερο. Δεν φιλοδοξεί να δημιουργήσει ακόμη μια τάση, αλλά να εμπλουτίσει τη συζήτηση με διάφορες ιδέες που ενώ συζητιούνται αρκετά πλατιά στη βάση, χάνονται στη διαδρομή προς τα ανώτατα όργανα.

Απαραίτητες προϋποθέσεις για μια κυβέρνηση της Αριστεράς

1) Για να υπάρξει μια αριστερή κυβέρνηση επί της ουσίας και όχι κατ' όνομα, χρειάζεται αφενός μια ευρύτατη αποδοχή από τις κοινωνικές κατηγορίες που πλήττονται από την πολιτική της λιτότητας, αφετέρου μια αξιόπιστη στρατηγική ανατροπής αυτής της λιτότητας. Τα δύο αυτά είναι συνδεδεμένα: Η κατάργηση των μνημονίων συμπύκνωσε πολιτικά αυτή της στρατηγική ανατροπής και ανέδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ αξιωματική αντιπολίτευση από περιθωριακή δύναμη που ήταν μέχρι τις εκλογές.

Είναι σαφές ότι η σημερινή δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ δεν αρκεί για να του εξασφαλίσει κυβέρνηση και ότι η οποιαδήποτε συμμετοχή του σε ένα ευρύτερο σχήμα με τους σημερινούς συσχετισμούς θα οδηγούσε είτε σε συνδιαχείριση της λιτότητας είτε σε ήττα. Χωρίς αλλαγή των συσχετισμών αριστερή κυβέρνηση δεν υπάρχει. Το 27% δεν είναι ούτε αρκετό, αλλά ούτε και δεδομένο.

Για να αλλάξουν οι πολιτικοί συσχετισμοί, για να γίνει ένα νέο ποιοτικό άλμα, δεν αρκεί πια η καταγγελία της μνημονιακής πολιτικής. Ούτε η κατάδειξη της ανθρωπιστικής κρίσης. Χρειάζονται συγκεκριμένες απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις, όπως πού θα βρούμε τα λεφτά, πώς θα βρουν δουλειά οι άνεργοι, πώς θα βάλουμε με τους ισχυρούς της γης κ.λπ. Χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ να πείσει ότι μπορεί να αλλάξει τους όρους της πολιτικής - και υπάρχουν και πολλοί που αμφισβητούν ακόμη και κατά πόσον το θέλει. Δεν αρκεί να πιστεύουμε εμείς ότι είμαστε καλοί, πρέπει να το πιστεύουν κι οι άλλοι. Και να το δείχνουμε όχι μόνο με τα λόγια αλλά και με τα έργα μας.

2) Υπάρχει οδικός χάρτης προς την ηγεμονία; Δεν υπάρχουν συνταγές, υπάρχουν όμως βασικές αρχές που οφείλουν να καθοδηγήσουν την πορεία. Και η πρώτη είναι ότι, όταν θέλεις να εκπροσωπήσεις έναν κόσμο (σε μαρξιστική ορολογία, μια ταξική συμμαχία με την εργατική τάξη στον πυρήνα της), ξεκινάς στηρίζοντάς τον και ελαχιστοποιώντας τις συγκρούσεις στο εσωτερικό του. Επιζητείς την ενότητα γύρω από έναν κοινά αποδεκτό στρατηγικό στόχο (και όχι την ενότητα χάριν της ενότητας: δεν είναι απόλυτη αξία η ενότητα, είναι ζητούμενο και έχει όρους, και όποιος την επικαλείται ως αυταξία, λησμονώντας τα επίμαχα, αρκετές φορές κρύβει πολιτική ιδιοτέλεια). Επιδιώκεις την πολυφωνία για τη διαδικασία εξεύρεσης της καλύτερης τακτικής, όχι μόνον ως ανταλλαγή απόψεων εντός κόμματος, αλλά κυρίως ως αλληλεπίδραση προτάσεων, αντιπροτάσεων και αντιρρήσεων με τα κοινωνικά στρώματα που θέλεις να πάρεις μαζί σου. Σε μαζικό επίπεδο και όχι απλώς συζητώντας με παράγοντες και εκπροσώπους, την εποχή μάλιστα που οι παραδοσιακές σχέσεις αντιπροσώπευσης έχουν τιναχτεί στον αέρα. Κάνεις δηλαδή αριστερή αντιπολίτευση μέχρι να κάνεις αριστερή κυβέρνηση, συνδυάζοντας προγραμματική και κινηματική παρέμβαση, αξιοποιώντας όλες τις δυνάμεις που προσφέρονται.

Επόμενο σημείο είναι η γνώση συσχετισμών και δυνατοτήτων. Γνώση όχι στατική, αλλά δυναμική, που παίρνει υπόψη τη μεταβολή των συνθηκών που επιφέρει η κοινή δράση και η κοινή οργή. Δεν οδηγείς τον κόσμο σε χαμένες μάχες, δεν φρενάρεις μάχες που μπορούν να κερδηθούν: Πεντακόσια άτομα που κατεβάζουν συρματοπλέγματα σε μια παραλία είναι απείρως προτιμότερα από χίλια που κλείνουν την κυκλοφορία στην πλατεία Συντάγματος. Γι' αυτό χρειάζονται οργανώσεις βάσης ριζωμένες στην κοινωνία και όχι λέσχες συζητήσεων και ψηφοφοριών.

Εξίσου σημαντικό είναι η εξάπλωση των αξιών και των ιδεών της Αριστεράς. Αριστερός δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Κι αφού γίνεις, έχεις το καθήκον να κάνεις αριστερούς και τους γύρω σου, ενσπείροντας πρώτα την αμφιβολία απέναντι στα παπαγαλάκια της εξουσίας, δείχνοντας πώς η αριστερή θεώρηση του κόσμου δίνει λύσεις στα προβλήματα, αλλάζοντας τη διατύπωση, αλλάζοντας τις προτεραιότητες, αλλάζοντας την ατζέντα. Και κυρίως χωρίς υπεροψία προς όποιον δεν συμμερίζεται τις δικές σου απόψεις, χωρίς την περιφρόνηση ή τον πατερναλισμό που δείχνει η παλιοσειρά απέναντι στον νεοσύλλεκτο, με σεβασμό στο άτομο του οποίου την άποψη προσπαθείς να καταρρίψεις.

Βασικό σημείο, τέλος, είναι η ενίσχυση των κάθε μορφής συλλογικοτήτων, των κάθε μορφής συλλογικών δράσεων. Όχι κατ' ανάγκην αριστερών, όχι κατ' ανάγκην πολιτικών: από σκακιστές μέχρι ορειβάτες κι από τενίστες μέχρι Ατενίστες. Καθώς βρισκόμαστε σε μια μόνιμη πλύση εγκεφάλου υπέρ του ατομικισμού, καθώς ζούμε στο ΙΧ αυτοκίνητό μας, με τη ΙΧ τηλεόρασή μας και φοβόμαστε να διασταυρώσουμε το βλέμμα μας με αυτό του άλλου μέσα στο ασανσέρ, είναι απαραίτητο να ξαναμάθουμε να συζητάμε, να συνεργαζόμαστε, να συναποφασίζουμε, να συμπράττουμε. Και για να είναι αυτό δυνατό, για να υπάρξει συλλογικότητα, πρέπει αυτή να στοιχίζεται σε κοινούς στόχους, κοινές ευαισθησίες, κοινές ορέξεις κι επιθυμίες. Ξεκινώντας, αν χρειαστεί, από κάποια τελείως επιμέρους και έχοντας εμπιστοσύνη ότι η ίδια η ζωή θα διευρύνει το πεδίο δράσης σε όσους μάθουν να δρουν συλλογικά.

3) Ποια είναι η στρατηγική της ανατροπής; Καταρχήν κάθε στρατηγική πρέπει να ξέρει ποιος είναι ο αντίπαλος, ο βασικός αντίπαλος, πέρα από τα προσωπεία με τα οποία καλύπτεται ή τις μαριονέτες που σπρώχνει στο προσκήνιο. Σε μια αριστερή θεώρηση των πραγμάτων, βασικός αντίπαλος είναι αυτός που έχει ήδη κηρύξει τον πόλεμο στις ζωντανές δυνάμεις της κοινωνίας: Είναι το κινούμενο χρήμα, δηλαδή οι «αγορές», δηλαδή το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Η ανεξέλεγκτη κίνηση του κεφαλαίου δημιουργεί πλασματικές αξίες κατά πολύ υπέρτερες από την παγκόσμια παραγωγή αγαθών κι από 'κει ξεκινάει ένας αγώνας να ξεφορτωθεί ο καθένας εις βάρος των άλλων τις πλασματικές αξίες. Έτσι τα ιδιωτικά συμφέροντα ξεφορτώθηκαν το ελληνικό δημόσιο χρέος μετακυλίοντάς το προς κράτη (δηλαδή προς τους φορολογούμενους αυτών των κρατών), ενώ η περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, των πανεπιστημίων και άλλων δημόσιων οργανισμών μετατράπηκε σε τοξικά ομόλογα κι έκανε φτερά. Έτσι ο εθνικός πλούτος ξεπουλιέται ενώ το χρέος διατηρείται και το εισόδημα του καθενός (όταν έχει την τύχη να μην είναι άνεργος) εξατμίζεται.

Από τη στιγμή που υπάρχει πόλεμος, οικονομικός πόλεμος, με εργαλεία πολέμου -οικονομικού πολέμου- θα αντιμετωπίσεις τον αντίπαλο. Αυτό σημαίνει πως μια αριστερή κυβέρνηση θα κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Και θα κάνει αυτό που δεν διστάζει να κάνει το ίδιο το σύστημα όταν τα βρίσκει σκούρα, καταπατώντας αν χρειαστεί τα «ιερά» του δόγματα: στην Κύπρο και κάποιες καταθέσεις κουρεύονται και η κίνηση κάποιου χρήματος πάγωσε.

Από τη στιγμή που η απρόσκοπτη κίνηση του χρήματος παύει να είναι ταμπού, πάμπολλα μέτρα μπορεί κανείς να σκεφτεί. Ας απαριθμήσουμε ενδεικτικά μερικά από αυτά:

* Δασμοί στα γερμανικά προϊόντα μέχρι τη διακρατική ρύθμιση των πολεμικών οφειλών

* Κρατήσεις σε όλες (ή κάποιες από) τις τραπεζικές συναλλαγές από ένα ποσό και πάνω (που θα το εισηγηθούν οι ειδικοί και θα καθοριστεί με πολιτικά-ταξικά κριτήρια), κρατήσεις οι οποίες θα εισπράττονται με απλή ηλεκτρονική εγγραφή όπως σήμερα οι μισθοί και οι συντάξεις.

* Υψηλή φορολογία έως απαγόρευση της μετακίνησης χρήματος προς φορολογικούς παραδείσους.

* Περιορισμός της εξαγωγής κεφαλαίων με αναδρομική ισχύ (όπως και οι περικοπές στις συντάξεις) και αυστηρά μέτρα για όσους έβγαλαν χοντρά λεφτά και δεν τα φέρνουν πίσω.

* Απόδοση στα ασφαλιστικά ταμεία του μισού της προμήθειας των τραπεζών.

* Φορολόγηση χρηματιστηριακών συναλλαγών κ.λπ.

Τα παραπάνω μέτρα είναι ενδεικτικά. Δεν είναι τα μόνα, ούτε είναι όλα υποχρεωτικά. Άλλα μπορεί να είναι πρόσκαιρα και άλλα μόνιμα. Τα βασικά τους χαρακτηριστικά είναι ότι απαιτούν τον πλήρη έλεγχο του τραπεζικού συστήματος, όχι μόνο από τα πάνω αλλά και από τη συμμετοχή - ελεγκτική δυνατότητα των εργαζομένων. Κι από την άλλη, αξιοποίηση των τεχνικών δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής διακίνησης του χρήματος, όχι πλέον υπέρ του κεφαλαίου, αλλά υπέρ της υποταγής του στις ανάγκες της κοινωνίας. Χρειάζεται επομένως γερή οικονομική, νομική και τεχνική μελέτη για να μπουν στο οπλοστάσιο μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Με ένα τέτοιο οπλοστάσιο μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί να σταθεί έναν πρώτο καιρό, μέχρι να αρχίσει να αποδίδει η παραγωγική ανασυγκρότηση και να εγκαθιδρυθεί ένα μόνιμο δίκαιο φορολογικό σύστημα βασισμένο στο περιουσιολόγιο.

Υπάρχει βέβαια ο αντίλογος ότι αυτά δεν πρέπει να τα λέμε ώστε να μην φοβίσουμε τους επιχειρηματίες (ή τους κεφαλαιοκράτες) ή να τα επεξεργαζόμαστε μεν, αλλά να μην τα λέμε για να τους πιάσουμε στον ύπνο. Αυτά τα επιχειρήματα βέβαια δεν στέκουν, γιατί οι άλλοι ούτε βλάκες είναι ούτε στον ύπνο θα τους πιάσουμε και είναι σίγουρο ότι όχι μόνο αυτά αλλά κι άλλα τόσα και πολύ πιο επεξεργασμένα σκέφτονται ότι θα έχουν να αντιμετωπίσουν: στο σκάκι υπολογίζεις τις κινήσεις του αντιπάλου, και αυτοί αυτό το σκάκι το ξέρουν αρκετά καλά. Τη σύγκρουση δεν θα την αποφύγουμε. Το ζητούμενο είναι να δείξουμε και στους αμφιρρέποντες και στους δικούς μας ότι δεν ξεκινάμε χαμένοι, ότι έχουμε κάποια όπλα στα χέρια μας για να αγωνιστούμε για το συμφέρον της κοινωνίας κι ότι είμαστε αποφασισμένοι να τα χρησιμοποιήσουμε. Σίγουρα δεν θα αποκαλύψεις εκ των προτέρων όλες σου τις τακτικές κινήσεις ούτε θα βγάλεις ιαχές θριάμβου πριν την ώρα του. Αλλά, αν προσπαθήσεις να κρύψεις μια στρατηγική σύγκρουσης, μένεις χωρίς στρατό, δηλαδή με μια στρατηγική ήττας.

Φυσικά το πρόγραμμα δεν εξαντλείται σ' αυτά τα άμεσα μέτρα. Υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να ειπωθούν (και έχουν κατά καιρούς ειπωθεί), π.χ. για τη βοήθεια στην ανάπτυξη της χαμηλής και συνεταιριστικής επιχειρηματικότητας μέσω δικτύου «τραπεζών των φτωχών», τη σύνδεση της καταπολέμησης της ανεργίας με την εναλλακτική οικονομία και άλλα πολλά. Θέλουμε αναδιανομή του πλούτου, ναι. Αλλά, χωρίς παραγωγή πλούτου, αναδιανομή δεν υπάρχει.

4) Το πλαίσιο μιας στρατηγικής της ανατροπής: Μια κυβέρνηση της Αριστεράς δεν μπορεί να οδηγήσει σε απομονωτισμό στη σημερινή εποχή. Αλλά η αναζήτηση συμμάχων δεν είναι το πρωταρχικό. Οι συμμαχίες έρχονται μόνο σ' αυτούς που έχουν προοπτική νίκης. Και οι αποφάσεις που μπορεί να πάρει μια οποιαδήποτε κυβέρνηση έχουν καθορισμένο πλαίσιο, το εθνικό κράτος. Κερδίζει πόντους και συμμάχους αν είναι σε θέση να υλοποιήσει τις αποφάσεις που παίρνει —ειδεμή μπορεί να κερδίσει συμπάθειες, αλλά όχι συμμάχους.

Αυτό σημαίνει ένα πράγμα: Ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας. Σημαίνει ακύρωση, καταγγελία, πάγωμα, παράκαμψη, ό,τι θέλετε, των δεσμεύσεων που απορρέουν από συμβάσεις και συνθήκες αντίθετες προς το εθνικό συμφέρον (έτσι όπως το αντιλαμβάνεται η ταξική συμμαχία που θα φέρει την Αριστερά στην εξουσία και όχι βέβαια όπως το θεωρούσαν οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις, υπόλογες για τη διάλυση της χώρας), εν ονόματι της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης. Σημαίνει ανάκτηση του εθνικού πλούτου, κατάργηση του ΤΑΙΠΕΔ και των φορέων που δημιουργήθηκαν για να το εξυπηρετήσουν και χίλια άλλα. Σημαίνει την προετοιμασία από τώρα (από χθες!) ενός τεράστιου νομοθετικού έργου, με επιστράτευση πάρα πολλών ειδικών πάρα πολλών ειδικοτήτων και συνεργασία με τοπικές και κλαδικές οργανώσεις για την αλληλεπίδρασή του με την κοινωνία: καμιά αλλαγή δεν πετυχαίνει αν δεν στηρίζεται από την πλειοψηφία αυτών που τους αφορά άμεσα.

Σίγουρα, η δέσμευση για ανατροπή των Μνημονίων και εγκατάλειψη της λιτότητας οδηγεί σε συγκρούσεις της μελλοντικής αριστερής κυβέρνησης (ή κυβέρνησης με πυρήνα την Αριστερά ή όπως αλλιώς ονομαστεί), δηλαδή του ελληνικού κράτους, με τις «παντοδύναμες» «αγορές». Οι συγκρούσεις αυτές θα περιέχουν και φάσεις διαπραγμάτευσης και μονομερείς ενέργειες (εξάλλου σε όλες τις διαπραγματεύσεις οι αντίπαλοι προταθούν να ενισχύσουν τη θέση τους με μονομερείς ενέργειες).

Καθώς η επιτυχία της Αριστεράς έχει ως βασική προϋπόθεση τη λαϊκή στήριξη, το αντικείμενο της κάθε σύγκρουσης πρέπει να είναι σαφώς προσδιορισμένο και ενταγμένο σε ένα πρόγραμμα εκτάκτου ανάγκης για τη σωτηρία της χώρας (π.χ. κατάργηση των οδηγιών που οδηγούν σε μείωση του αλιευτικού στόλου της χώρας, στα πλαίσια της ανάγκης για διατροφική επάρκεια ή αυτών που απαγορεύουν επιδοτήσεις σε δραστηριότητες που η χώρα θεωρεί νευραλγικές). Αν σε τέτοιες ενέργειες υπάρξουν σκληρά αντίποινα, αφενός θα πρέπει να έχει προβλεφθεί απάντηση, αφετέρου τα αντίποινα αυτά θα χαρακτηριστούν αντικειμενικά ως προσβολή της εθνικής κυριαρχίας και αξιοπρέπειας και η χώρα θα έχει κάθε δικαίωμα να αμυνθεί. Για παράδειγμα, σε συνθήκες οικονομικού πολέμου είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να φύγουμε από το ευρώ (ή να τυπώσουμε ευρώ, όπως έχει πει ο Μπερλουσκόνι). Αλλά μια τέτοια ενέργεια αποκτά τελείως άλλα χαρακτηριστικά ως αντίμετρο σε μέτρα οικονομικού αποκλεισμού απ' ό,τι να μας βγάλει ο Σαμαράς από το ευρώ όταν του το πούνε (διότι, αν του το πούνε, σίγουρα θα μας βγάλει) ή ακόμη φύγουμε από το ευρώ αν η Ευρωζώνη διαλυθεί, κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί. Και σίγουρα, όταν δείχνεις διατεθειμένος να αμυνθείς, αποκτάς και εσωτερικά και διεθνή στηρίγματα, πολύ περισσότερο απ' όταν όλοι βλέπουν ότι είσαι υπάκουο πιόνι, όπως οι σημερινές κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου.

Δημοκρατικός ΣΥΡΙΖΑ των ενεργών μελών

Ένα χρόνο μετά τις εκλογές η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ έχει στομώσει. Ενώ έχει παραγάγει αξιόλογο έργο, κυρίως κοινοβουλευτικό, υπολείπεται σε οργάνωση, υπολείπεται σε αξιοποίηση των ανθρώπων που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν. Ενώ υπάρχουν άτομα που δουλεύουν με αυταπάρνηση για τον ΣΥΡΙΖΑ 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, η μεγάλη πλειοψηφία των μελών δεν συμμετέχει ενεργά - απλώς καλείται πού και πού να συζητήσει, ίσως και να ψηφίσει. Η εισδοχή νέων μελών έχει σταματήσει και πολλά από αυτά που ήρθαν μετά τις εκλογές έχουν απομακρυνθεί.

Η παραγωγή πολιτικής στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προνόμιο των κεντρικών οργάνων, ενώ η διάδοση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ από τις οργανώσεις βάσης περιορίζεται σε εκδηλώσεις με ομιλητές κεντρικά στελέχη και δεν είναι προσανατολισμένη στην αλληλεπίδραση με τους μαζικούς χώρους - με σημαντική εξαίρεση τις δομές αλληλεγγύης, τις οποίες όμως αρκετοί βλέπουν απλώς σαν εργαλεία για την αποκόμιση ψήφων στις όποιες εκλογές έρθουν. Παρά τις διακηρύξεις, η λογική της ανάθεσης υπερισχύει της λογικής της συμμετοχής.

Όλοι τάσσονται υπέρ της δημοκρατίας, τόσο στο κόμμα όσο και στην κοινωνία, όλοι είναι υπέρ της αποτελεσματικότητας. Στην πράξη όμως πολλές φορές δεν υπάρχει ούτε δημοκρατία ούτε αποτελεσματικότητα. Δεν υπάρχει αρκετή ενημέρωση για τις αποφάσεις, δεν υπάρχει διαδικασία επίλυσης εσωτερικών διαφορών με αποτέλεσμα πολλές φορές αυτές να εκφυλίζονται, δεν υπάρχει αιτιολόγηση γιατί κάποιες αποφάσεις της Συνδιάσκεψης δεν υλοποιούνται, δεν υπάρχει έλεγχος των οργάνων. Δεν υπάρχει ανάδειξη νέων στελεχών: οι νομαρχιακές επιτροπές έκαναν τέσσερις μήνες και πάνω για δημιουργηθούν και στελεχώθηκαν, στη μεγάλη τους πλειοψηφία από στελέχη των τάσεων του Συνασπισμού συνεπικουρούμενα από στελέχη των μικρότερων συνιστωσών. Όσο ανεβαίνει κανείς στην ιεραρχία των οργάνων, το ποσοστό αυτών που δεν ανήκουν σε τάσεις ή συνιστώσες μειώνεται, και από πλειοψηφία που είναι στη βάση, μηδενίζεται στην κορυφή.

Σε μεγάλη κλίμακα οι αποφάσεις που παίρνονται δεν καταγράφονται ούτε κοινοποιούνται, με αποτέλεσμα συχνά να αλλοιώνονται από την παρέμβαση μηχανισμών ή και από προσωπικές πολιτικές επιλογές: Η Αριστερά δεν είναι σε γυάλα και τα χαρακτηριστικά της κυρίαρχης ιδεολογίας έχουν παρεισφρήσει στις γραμμές μας παράγοντας φαινόμενα ιδιοτέλειας, διαμάχες για τις καρέκλες, παραγοντισμούς. Η διαμάχη γύρω από τις συνιστώσες καλύπτει άλλα προβλήματα, που ανάγονται στον παραγοντισμό: δεν ευθύνονται οι συνιστώσες για την πολυγλωσσία στα ηγετικά κλιμάκια. Και αποτελεί αντίφαση να μιλάς για πολυτασικό κόμμα και να αρνείσαι τις συνιστώσες. Οι διάφορες τάσεις και υπο-τάσεις του Συνασπισμού σε τι άραγε διαφέρουν από τις άλλες συνιστώσες εκτός από το ότι είναι ισχυρότερες πολιτικά; Κάποιοι λένε ότι υπάρχει οικονομικό ζήτημα στη μέση, αλλά οικονομικός απολογισμός δεν έχει γίνει ώστε να μπορεί αυτό να τεκμηριωθεί. Και σίγουρα οι τάσεις και συνιστώσες είναι ταυτόχρονα και ρεύματα ιδεών και παγιωμένες ομαδοποιήσεις προσώπων. Δεν υπάρχουν συνταγές που να πριμοδοτούν την κίνηση των ιδεών χτυπώντας τους προσωποπαγείς μηχανισμούς, παρά μόνον αρχές λειτουργίας, όπως η ένταση της πολιτικής συζήτησης, η επιβεβαίωση (ή η αναίρεση) των επιλογών μέσα από την πολιτική δράση, το αίσθημα ευθύνης των μελών και των οργάνων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται μέλη ενεργά, όχι απλά ακροατές, χειροκροτητές κι αφισοκολλητές, αλλά παραγωγούς πολιτικής. Μέλη ενεργά σημαίνει μέλη με καθήκοντα, αλληλοστήριξη, αλληλεπίδραση και αλληλοέλεγχο. Αυτό δεν γίνεται με οργανώσεις και όργανα των 50, 100 ή 300 ατόμων, που ευνοούν μέλη μειωμένης έως μηδενικής συμμετοχής, όργανα όπου κάποιοι κάνουν μακροσκελείς τοποθετήσεις και κάποιοι άλλοι περιορίζονται σε πεντάλεπτες ή τρίλεπτες, όργανα και οργανώσεις όπου τα μέλη τους είτε απλά επικυρώνουν αποφάσεις άλλων είτε, όταν υπάρχουν διαφωνίες, παράγουν γκρίνια ή/και κουκούλωμα των αντιθέσεων - όχι σύνθεση.

Χρειάζονται μικρές οργανώσεις, των 25-30 ατόμων, όπου όλοι μπορούν να συζητήσουν και να συναποφασίσουν, όλοι γνωρίζουν όλους και αποκτούν αμοιβαία εμπιστοσύνη μέσα από την κοινή δράση (ή, αντίθετα, τα ελαττώματα κάποιων -και ιδίως η ιδιοτέλεια- γίνονται ορατά με γυμνό μάτι, εφόσον ο καθείς οφείλει να πάρει θέση ή να συμμετάσχει στην κοινή προσπάθεια). Ο καθένας ξέρει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει ο άλλος και οπωσδήποτε είναι πολύ πιο δύσκολο να λουφάρεις.

Οι μικρές οργανώσεις σημαίνουν και κάτι άλλο: τον πολλαπλασιασμό των θέσεων ευθύνης. Γραμματείες, γραμματείς και εκπρόσωποι σε ενδιάμεσα όργανα πολλαπλασιάζονται, νέα στελέχη αναδεικνύονται από τη δραστηριότητά τους και όχι από την όποια κομματική ή τασική επετηρίδα.

Ο πολλαπλασιασμός των στελεχών και των οργάνων δημιουργεί καταστάσεις δύσκολα ελέγξιμες από τους υπάρχοντες εσωκομματικούς μηχανισμούς και κινδυνεύει να διαταράξει τις ισορροπίες. Αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό: η ανάγκη πολλαπλασιασμού των στελεχών είναι κατά πολύ επιτακτικότερη από τη διατήρηση των όποιων ισορροπιών. Υπάρχει βεβαίως ο κίνδυνος να αναδειχτούν πρόσκαιρα διάφορα άτομα που κινούνται κυρίως από ιδιοτέλεια. Αλλά τέτοια άτομα υπάρχουν έτσι κι αλλιώς και κινούνται σε διαδρόμους προσπαθώντας με παραγοντισμούς να αποκτήσουν επιρροή. Είναι απείρως καλύτερα να δοκιμάζονται σε θέσεις ευθύνης, όπου, εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ λειτουργεί δημοκρατικά και με διαφάνεια, θα ενημερώνουν, θα καταθέτουν απολογισμό και θα ελέγχονται.

Στην ίδια κατεύθυνση μπαίνει και η ανάδειξη με κλήρωση ενός ποσοστού των εκπροσώπων στα όργανα διαβούλευσης (Κεντρική Επιτροπή, Νομαρχιακή, Περιφερειακή και ό,τι άλλο προκύψει), ας πούμε 10%. Στην κλήρωση θα πρέπει να μετέχουν αυτοί που εθελοντικά προσφέρονται και που είναι ενεργά μέλη για κάποιο διάστημα, όχι αλεξιπτωτιστές της τελευταίας στιγμής.

Σημαντικό επίσης στοιχείο για την εσωκομματική δημοκρατία και την παρεμπόδιση της γραφειοκρατικοποίησης είναι να θεσπιστούν περιορισμοί και ασυμβίβαστα στις θητείες, συσχέτιση των αμοιβών των επαγγελματικών στελεχών με τον κατώτατο μισθό, ασυμβίβαστο κομματικού υπαλλήλου και εκλεγμένου στελέχους κ.λπ. Ένα μαζικό κόμμα ανατροπής δεν μπορεί να είναι μια στρατιά εθελοντών διοικούμενο από ένα σώμα εμπειρογνωμόνων της πολιτικής.

Οργανωτικές προτάσεις

Οι παρακάτω προτάσεις είναι ενδεικτικές. Η συλλογική επεξεργασία τους μέσα στον προσυνεδριακό διάλογο θα οδηγήσει στην τελική διατύπωση της καθεμιάς, ενδεχομένως και στο σπάσιμο κάποιων ή την προσθήκη κάποιων άλλων. Αρκετές έχουν ήδη διατυπωθεί, και μάλιστα κατ' επανάληψη, από αρκετούς. Εδώ επιχειρείται μια αρχή κωδικοποίησης που μπορεί να δεχτεί μύριες τροποποιήσεις. Γιατί, από τη στιγμή πού όλοι είμαστε υπέρ των δημοκρατικών διαδικασιών, καλό είναι και να συμφωνήσουμε σε μέτρα που βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση - κι αν κάποια αποδειχτούν λάθος, τα αλλάζουμε.

* Το Βασικό Οργανωτικό Κύτταρο (ΒΟΚ) του ΣΥΡΙΖΑ δεν ξεπερνάει τα 45 μέλη και, όταν φτάσει τα 40, μπαίνει σε διαδικασία διαίρεσης είτε σε γεωγραφική βάση είτε σε βάση ενδιαφερόντων και απασχολήσεων είτε οτιδήποτε άλλο το ίδιο κρίνει. Σε περίπτωση αδυναμίας λήψης απόφασης το θέμα λύνεται στο ανώτερο όργανο.

* Τα ΒΟΚ σχηματίζονται γύρω από οτιδήποτε μπορεί να συνενώσει ανθρώπους σε κοινή δράση (χώροι διαμονής, εργασίας, ενδιαφέροντα, κ.λπ., αλλά όχι απλώς ως εκλογικοί μηχανισμοί). Γειτονικά ΒΟΚ συντονίζονται σε ευρύτερα σύνολα.

* Κάθε μέλος του ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχει ενεργά στη δράση του ΒΟΚ, ενημερώνει το Γραφείο για τη δράση του και τα προβλήματα που υπάρχουν και πληρώνει τη συνδρομή του.

* Ένα ποσοστό 10% των αντιπροσώπων σε όργανα διαβούλευσης (Κεντρική Επιτροπή, Νομαρχιακή, Περιφερειακή κ.λπ.) ορίζεται με κλήρωση.

* Τα εκλεγμένα όργανα οφείλουν να ενημερώνουν το σώμα που τα εξέλεξε αφενός από πριν για τις συνεδριάσεις τους με την Ημερησία Διάταξη, αφετέρου (μέσα το πολύ σε 5 μέρες) για τα αποτελέσματα των συνεδριάσεων. Στη δεύτερη παράλειψη ενημέρωσης το όργανο καθαιρείται και εκλέγεται νέο.

* Οι αποφάσεις των οργάνων είναι γραπτές και προσβάσιμες σε όλα τα μέλη του σώματος των εκλογέων και, εφόσον δεν υπάρχει αντίθετη απόφαση, σε όλα τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Αν κάποιες αποφάσεις ή πληροφορίες δεν πρέπει να ανακοινωθούν, αυτό αποφασίζεται με αυξημένη πλειοψηφία (π.χ. 3/4).

* Όλα τα όργανα έχουν θητεία και οφείλουν να παρουσιάσουν πλήρη απολογισμό στο τέλος της θητείας τους, καθώς και ενδιάμεσους απολογισμούς σε τακτά χρονικά διαστήματα. Τυχόν παράλειψη δημιουργεί αυτόματα θέμα εμπιστοσύνης προς το όργανο απέναντι στο σώμα που το εξέλεξε.

* Όλες οι αποφάσεις παίρνονται από υπεύθυνα όργανα μετά από διαβούλευση. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατό για λόγους κατεπείγοντος, απομόνωσης ή οτιδήποτε άλλο, το άτομο (ή τα άτομα) που πήραν μια πρωτοβουλία κάνουν αναφορά στο αντίστοιχο όργανο και ζητούν την εκ των υστέρων έγκριση.

* Ο ΣΥΡΙΖΑ δημιουργεί δίκτυα οριζόντιας πληροφόρησης τόσο μεταξύ μελών της ίδιας οργάνωσης βάσης όσο και μεταξύ οργανώσεων βάσης. Όλοι οι μετέχοντες σε κάθε τέτοιο δίκτυο έχουν δικαίωμα ισότιμης πρόσβασης και παρέμβασης.

* Ο ΣΥΡΙΖΑ θεσμοθετεί όργανα επίλυσης διαφορών, βάσει του καταστατικού του και των γενικών αξιών που υπηρετεί, τα οποία είναι ανεξάρτητα από τα εκτελεστικά όργανα.

* Καθιερώνονται θητείες (2 συνεχόμενες θητείες ή διάρκεια το πολύ 8 χρόνων) με υποχρεωτική παύση για ισόποσες θητείες, για τα μέλη των οργάνων του κόμματος, όπως και για τους αιρετούς (ευρωβουλευτές, βουλευτές, αυτοδιοίκησης, συνδικάτων - ομοσπονδιών κ.λπ.) και για στελέχη οργανισμών και δημόσιων φορέων. Για επιπλέον συνεχή θητεία οπουδήποτε να απαιτείται έγκριση με αυξημένη πλειοψηφία του αρμόδιου οργάνου, ενώ για τα κομματικά όργανα προβλέπεται ελάχιστο ποσοστό ανανέωσής τους (ενδεικτικά 1/3). Όσα στελέχη έχουν εκλεγεί για δύο ή περισσότερες θητείες πριν από το ιδρυτικό Συνέδριο ολοκληρώνουν τη σημερινή θητεία τους χωρίς ανανέωση.

* Τα απαραίτητα εκλεγμένα «επαγγελματικά» στελέχη που θα χρειάζεται να αφήσουν για το διάστημα των θητειών τους την επαγγελματική τους απασχόληση, ώστε να αντεπεξέλθουν στα αυξημένα καθήκοντά τους, θα ορίζονται με απόφαση της Κ.Ε. με διαφανείς διαδικασίες και αυξημένη πλειοψηφία. Αυτοί οι σ. κατά συνέπεια θα πληρώνονται από το κόμμα με συγκεκριμένο μισθό και ασφάλιση.

* Οι απαραίτητοι υπάλληλοι, συνεργάτες, σύμβουλοι, προμηθευτές κ.λπ., που βοηθούν τα όργανα, τα στελέχη και τους αιρετούς, επιλέγονται με διαφανείς εσωκομματικές διαδικασίες. Όλοι αυτοί (εφόσον είναι μέλη του κόμματος) δεν θα έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι (δηλαδή δεν θα μπορούν να είναι υποψήφιοι για κομματικά όργανα ούτε για αιρετές δημόσιες θέσεις) όσο διατηρούν αυτή τη θέση από μετάταξη ή έμμισθη ή έχουν άλλη επαγγελματική σχέση με το κόμμα. Επίσης, στελέχη που έχουν ορισθεί σε αμειβόμενες θέσεις με υπόδειξη ή και απλή συναίνεση του κόμματος, ως σύμβουλοι, διευθυντές, συνεργάτες, σε κρατικές-κυβερνητικές ή και σε θέσεις δημόσιων φορέων ή οργανισμών ή στην Αυτοδιοίκηση κ.λπ. φορείς, ομοίως δεν θα έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι όσο διατηρούν αυτή τη θέση.

* Εκτός από την κατάρτιση του Ευρωψηφοδελτίου, εσωτερικά δημοψηφίσματα διενεργούνται και για άλλα ζητήματα, είτε γενικά ή περιφερειακού - νομαρχιακού ενδιαφέροντος, όταν ζητείται από ορισμένο αριθμό ή ποσοστό οργανώσεων ή μελών, κατά περίπτωση.

Το κείμενο υπογράφουν:

Αγγελόπουλος Βένιος, ΑΕΙ-ΤΕΙ-ΕΚ, Αλβανός Κώστας, Παγκράτι, Αλεξίου Δημήτρης, Αγ. Παρασκευή, Αλεξόπουλος Στάθης, Σαρωνικός, Αλεξόπουλος Απόστολος, Αναστασάκη Μάρθα, Αγ. Δημήτριος, Αναστασάκη Βαγγελιώ, Αγ. Δημήτριος, Αναστασάκης Δημήτρης, Αγ. Δημήτριος, Αναστασάκης Ιωάννης, Αγ. Δημήτριος, Αναστασάκης Μανώλης, Αγ. Δημήτριος, Αναστασιάδης Κίμων, ΑΕΙ-ΤΕΙ-ΕΚ, Αναστασόπουλος Γιάννης, Σαρωνικός, Αντωνιάδης Γιάννης, Αν. Βόλος, Αργυρός Τζίμης, Πετράλωνα, Αργυρός Νίκος, Αμπελόκηποι, Αργυρός Γιώργος, Αμπελόκηποι, Αστρινάκη Ράνια, Βαγενάς Χρήστος, ΟΑΕΕ, Βασιλόπουλος Άρης, Φιλαδέλφεια, Βέλλη Ανθή, Βάρη-Βούλα, Βεργέτης Παναγιώτης, Ηλεία, Βλάχος Θανάσης, Βωβού Σίσσυ, Κουκάκι, Γαϊτάνης Χρήστος, Ζωγράφου, Γαλάνης Θεόφιλος, Γαρίδη Ευθυμία, Αθήνα 4ο, Γεωργόπουλος Τάκης, Ηλεία, Γεωργούλας Χαράλαμπος, Ν. Κόσμος, Γιαννησοπούλου Μαρία, Παγκράτι, Γούλας Βαγγέλης, Παρίσι, Γρηγοριάδου Λένα, Παρίσι, Δαφέρμος Ολύμπιος, Δημητρακοπούλου Αγγελική, ΑΕΙ-ΤΕΙ-ΕΚ, Δημοπούλου Μαρία, Χαλάνδρι, Διβάρης Γιώργος, Δρόσου Ιωάννα, Κυψέλη, Ελληνιάδης Στέλιος, Ζυρίνης Κώστας, Κουκάκι, Θεοτοκάς Νίκος, Νέα Σμύρνη, Θεωνάς Γιάννης, Σαρωνικός, Καβουριάρης Μάκης, Παγκράτι, Καλαντζόπουλος Γιώργος, Χαλάνδρι, Καλογερά Τούλα, Αγ. Παρασκευή, Καλφακάκου Ρία, Καμτσίδου Ιφιγένεια, ΑΕΙ ΤΕΙ Θεσ., Καρακώστα Εύη, Κερατσίνι, Καράμπελας Σταύρος, Κατερίνη Αμάντα, Εξάρχεια, Κατερίνη Τώνια, Εξάρχεια, Κατσαρού Ελένη, Καψάλης Χρήστος, Κορυδαλλός, Κιρκιλέση Γεωργία, Βάρη-Βούλα, Κλαυδιανός Παύλος, Κλωνιζάκης Μιλτιάδης, Χανιά, Κοντονάτσιος Θανάσης, Αγ. Παρασκευή, Κορομηλά Μαρία, Βάρη-Βούλα, Κουλουμπή Νάντια, Πάτρα Κεντρ., Κουτσονίκος Γιάννης, Πάτρα Α.Σ., Κωνσταντακόπουλος Σταύρος, ΑΕΙ-ΤΕΙ-ΕΚ, Κωνσταντακόπουλος Δημήτρης, Λημόνη Μαίρη, Πεντέλη, Μακρίδης Κώστας, Αγ. Δημήτριος, Μαντέλου Άννα, Εξάρχεια, Μαούνης Αντώνης, Μόσχος Νίκος, Μπαλαούρας Μάκης, Χρηματοπιστ., Μπαρδάκος Τάκης, Μπάρκας Δημήτρης, Ν. Ηράκλειο, Μπενετάτος Σπύρος, Μπερτράν Ισαβέλλα Κουκάκι, Μπεχλιβανου Γεωργία, Παρίσι, Μπούρας Χρήστος, Εύβοια-Διρφ., Νοταράς Αντρέας, Καλλιθέα, Ξυγκάκη Αναστασία, Σαρωνικός, Ξυγκάκης Αγαμέμνων, Σαρωνικός, Οικονομίδης Δημήτρης, Κουκάκι, Πάνου Γιάννης, Παντής Γιάννης, ΑΕΙ ΤΕΙ Θεσ., Παπαδάκης Βαγγέλης Καλλιθέα, Παρδάλη Κατερίνα Βύρωνας, Πελέκη Ελένη Αμπελόκηποι, Πέττας Νίκος, Πάτρα Κεντρ., Πιτσιλάδης Ηρακλής, Μυτιλήνη, Πλουμπίδης Γιώργος, Ζωγράφου, Προκόβας Γιάννης, Nέα Σμύρνη, Ρουμελιωτάκης Θοδωρής, Ευβοια, Σακκαλή Αλεξάνδρα, Σαρωνικός, Σαρδέλη Χριστίνα, Ζωγράφου, Σημαιοφορίδου Βίκη, Σαρωνικός, Σκαρπαλέζος Δημήτρης, Παρίσι, Σπανολιός Αντώνης, Βάρη-Βούλα, Σπύρου Παναγιώτης, Σαρωνικός, Στρογγιόγλου Ελευθέριος, Βάρη-Βούλα, Τακόπουλος Πολύκαρπος, Χαλάνδρι, Τριανταφύλλου Μαρώ, Καλλιθέα, Τσεκούρας Αλέξανδρος, Ζωγράφου, Τσιτσιβα Βούλη, Φίλιππα Χριστίνα, Μαρούσι, Χατζηανδρέου Μαρία, Χατζηαργυρού Έρση, Χατζηγιάννη Ανδρομάχη, ΑΕΙ-ΤΕΙ-ΕΚ, Χατζημιχάλη Έλενα, Πειραιάς.