Για να τα λέμε όλα, δεν ξέρουμε αν όντως μπορεί να σέρνει καράβια. Πάντως, κάτι αριστερές βάρκες-γιαλό* τις πάει και τις φέρνει!

*«Βάρκα-γιαλό»: Έτσι με είχε αποκαλέσει, όχι πάντως εχθρικά, ένας συνομιλητής μου σε μία καλοκαιρινή συζήτηση στο στέκι τών φίλων μας Danger Few. Μου άρεσε ως έκφραση, την υιοθέτησα και, μια και ‘‘κούμπωνε’’ με την ιδέα τού τίτλου, είπα να τη λανσάρω κι εδώ —επίσης όχι εχθρικά.

Είναι γνωστό ότι, για ένα μεγάλο μέρος τής Αριστεράς, ο φεμινισμός, ιδίως ο φεμινισμός τής δεκαετίας τού ’60, που συνέπεσε χρονικά (και ως ένα ποσοστό και από πλευράς ιδεολογικών προσανατολισμών) με την εμφάνιση της λεγόμενης «Νέας Αριστεράς», θεωρείται ως περίπου το φιλί τής ζωής που αναζωογόνησε και έσπρωξε προς τα μπρος το σύγχρονο αριστερό κίνημα. Για το παρόν ιστολόγιο πάλι, όπως έχει φανεί σε μερικές συζητήσεις εδώ κατά καιρούς, η σούμα από τη συνάντηση Αριστεράς και φεμινισμού (καθώς και του ομόσταβλου ομοφυλοφιλικού κινήματος), μέχρι στιγμής, είναι μάλλον αρνητική. Το σκεπτικό μας —με δυο λόγια, γιατί το σημερινό σημείωμα δεν φιλοδοξεί να αναλύσει το ζήτημα σε βάθος— είναι το εξής: Εκείνο που καταλογίζουμε σε αυτή τη συνάντηση, με τον τρόπο και υπό τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που έγινε (το απόγειο του κράτους πρόνοιας και της σοσιαλδημοκρατικής συναίνεσης), είναι ότι συνετέλεσε σε σημαντικό βαθμό στην ‘‘εκθήλυνση’’ του ταξικού/πολιτικού χαρακτήρα τού αριστερού κινήματος, στην ιδεολογική σύγχυση που το κατέλαβε και στη διολίσθησή του προς τη μεταμοντέρνα θεώρηση των πολιτικών πραγμάτων. Έχουμε δε την άποψη ότι, με την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση του φεμινιστικού κινήματος και την επικράτηση των ιδεών τού λεγόμενου «τρίτου κύματος του φεμινισμού», η κατάσταση έχει επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο, καθώς η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι ο φεμινισμός, τελικά, παίζει το ρόλο τού ερζάτς φάρμακου για τα παγκόσμια αδιέξοδα της Αριστεράς καθίσταται ακόμα δυσχερέστερη.

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μία ακόμα αποχρώσα ένδειξη ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Είναι η εισήγηση της Μάνιας Σωτηροπούλου, μέλους της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ και της ομάδας φεμινιστικών και ΛΟΑΔΚΙ διεκδικήσεων που λειτουργεί στα πλαίσια της οργάνωσης, σε συζήτηση που έγινε στο πρόσφατο 3^ο Φεστιβάλ τών νεολαίων τού ΣΥΡΙΖΑ. Δημοσιεύτηκε υπό μορφή άρθρου στο Red Notebook. Θα διαβάσετε και θα βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα. Να πω μόνο το εξής, πριν δώσω το λόγο στη Σωτηροπούλου:

Αν πάρει κανείς τοις μετρητοίς τα λόγια της, και δει τα πράγματα από την ίδια σκοπιά που τα βλέπει κι εκείνη, φαίνεται ότι το Protagon είναι πολύ πιο «προοδευτικό», «ριζοσπαστικό» και «αριστερό», από (τουλάχιστον) το  ίδιο το Red Notebook! Πράγματι:

Το Protagon, ανάμεσα στους ανθρώπους που αρθρογραφούν επί μονίμου βάσεως εκεί, έχει να επιδείξει δύο ομολογημένα ομοφυλόφιλους και μία τρανσέξουαλ. Απέναντι σε τέτοια «δύναμη πυρός» (που είναι ισχυρότερη απ’ ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως, γιατί οι δύο από τους προαναφερθέντες είναι πολύ δραστήρια μέλη τού ΛΟΑΔΚΙ κινήματος), τι έχει να αντιπαρατάξει το Red Notebook;  

Εικόνα: «Η προέλευση του κόσμου». Πίνακας του Γάλλου ζωγράφου (και υποστηρικτή τής Παρισινής Κομμούνας)  Γκυστάβ Κουρμπέ (1819 – 1877).

ЖΟЖΟЖΟЖΟЖ

Φεμινιστικά κινήματα και Ευρωπαϊκή Αριστερά: Βήματα για την ανατροπή και τον κοινωνικό μετασχηματισμό

Αυτή η συζήτηση με το παρόν θέμα «πιάνει» ουσιαστικά όλα τα ζητήματα που μας απασχολούν ως δρώντα υποκείμενα στην πολιτική. Εξετάζει, λοιπόν, (α) τη σχέση κόμματος – κινήματος, (β) την έννοια της κρίσης όχι μόνο ως οικονομικής, (γ) την έννοια του φουκωικού «discours» σε σχέση με το τι εννοούμε σήμερα «προοδευτικό» και «ριζοσπαστικό» και (δ) τέλος πως εμείς αντιλαμβανόμαστε την «έξοδο από την κρίση» και πιο συγκεκριμένα (καθώς είμαι μέλος μίας Αριστερής Νεολαίας του 21ου αιώνα) το ρόλο της οργάνωσης νεολαίας.

Ξεκινώντας από τη σχέση κόμματος – κινήματος και εστιάζοντας στη σχέση του φεμινιστικού κινήματος με τα κόμματα της ευρωπαϊκής αριστεράς, θα κάνω μία αναδρομή στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Η αλληλεπίδραση των νέων κοινωνικών κινημάτων με τα κόμματα της νέας αριστεράς είναι καθοριστική και για το φεμινστικό κίνημα. Πρόκειται για μια επανοηματοδότηση τόσο στο περιεχόμενο της πολιτικής και των αιτημάτων όσο και στο επίπεδο του ρεπερτορίου δράσης. Κι αυτό φαίνεται τόσο στο επίπεδο του λόγου αλλά και στο αποτέλεσμα της σύζευξης μεταξύ ριζοσπαστριών και μαρξιστριών, όπως η ανάλυση της αναπαραγωγής του καπιταλισμού και μέσω της οικιακής εργασίας (Christine Delphy «L’ ennemi principal: No1: Économie politique du patriarcat»)· όσο για το ρεπερτόριο δράσης γίνεται κατανοητό όταν δούμε πως τα νέα κοινωνικά κινήματα διαποτίζουν μέσω της εμπειρίας τα σύγχρονα κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς με εναλλακτικά ρεπερτόρια δράσης.

Προχωρώντας στην διαπίστωση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης στην Ευρώπη, παρατηρούμε πως πανευρωπαϊκά οι χώρες «οπισθοχωρούν» στα κεκτημένα του φεμινιστικού κινήματος. Εν καιρώ κοινωνικής κρίσης τόσο οι κοινωνίες όσο και τα κράτη επιστρέφουν στις παραδοσιακές ταυτότητες που ορίζονται από το σύστημα εξουσίας της πατριαρχίας. Επανέρχομαι στην ιδεολογική οπισθοχώρηση που εκφράζεται μέσω του επίσημου θεσμικού λόγου, στο πλαίσιο της οποίας αναπαράγονται όλα τα κυρίαρχα στερεότυπα για την ετεροκανονικότητα. Αναπόφευκτα κάπου εκεί εμφανίζονται οι κατηγορίες των «μη κανονικών» και όσοι —όσες δε συμβιβάζονται με το κυρίαρχο ή αυτό πού παρουσιάζεται ως «φυσιολογικό» στοχοποιούνται και υφίστανται αποκλεισμούς. Την ίδια στιγμή σε χώρες της Ευρώπης τίθενται υπό αμφισβήτηση τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα (το χάπι, τις αμβλώσεις, το προφυλακτικό) ενώ συνεχίζουν φαινόμενα εκμετάλλευσης γυναικών και παιδιών (εξαναγκαστική πορνεία, ακραία εργασιακή εκμετάλλευση κ.α.).

Για να οδηγηθούμε στη δική μας απάντηση πρέπει να αναλύσουμε και τις έννοιες «προοδευτικός» και «ριζοσπαστικός». Είναι σαφής η ανάγκη ανανοηματοδότησης της έννοιας του «προοδευτικού» ώστε να προσλάβει πια για μας μία άλλη αναφορά, η οποία θα σχετίζεται πια με έναν άλλον συγκεκριμένο τρόπο πολιτικής και με μια νέα αισθητική. Και εν προκειμένω, σε ό,τι αφορά την πολιτική της Αριστεράς, ο τρόπος πολιτικής να εμποτίζεται και με τις φεμινιστικές ανησυχίες.

Διαχρονική και επίκαιρη παραμένει η φράση-μανιφεστο του δεύτερου κύματος του φεμινισμού «το προσωπικό είναι πολιτικό». Αναμφίβολα, η σύνδεση της πολιτικής πρακτικής με το καθημερινό βίωμα είναι μια πολύ κρίσιμη στιγμή στην διαμόρφωση της στρατηγικής ενός σύγχρονου κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς στη σημερινή συγκυρία. Το αξιακό πλαίσιο, οι φεμινιστικές αξίες καθώς και το όραμα του κοινωνικού μετασχηματισμού πρέπει να διαποτίζουν την διαμόρφωση της πολιτικής μέσα στην συγκυρία.

Κλείνοντας, να δούμε πως η οργάνωση νεολαίας μπορεί να συμβάλει σε όλο αυτό. Αρχικά, να πούμε πως ως ομάδα Φεμινιστικών και ΛΟΑΔΚΙ διεκδικήσεων της νεολαίας θεωρούμε πως τα φεμινιστικά και lgbtqqi αιτήματα πρέπει να διατυπώνονται και να τίθενται μαζί, χωρίς η μία κατηγορία αιτημάτων να καλύπτει την άλλη, αλλά εμπλουτίζοντας την.

Η ατζέντα των προκλήσεων που θέτει η συγκυρία είναι πλούσια και πολύπλευρη: η υπόθεση Test Pap, και ο νέος περιορισμός για τις γυναίκες κάτω των 20 και άνω των 65 ή το κρίσιμο ζήτημα της διεκδίκησης της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου για τα διεμφυλικά άτομα κα. Πέρα από τις επιταγές της συγκυρίας όμως οφείλουμε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την ρήξη με την πατριαρχική δομή της κοινωνίας καθώς και για την εξάλειψη των διακρίσεων φύλου και σεξουαλικότητας. Κλείνω υπενθυμίζοντας πως ο κοινωνικός μετασχηματιμός εάν δεν είναι φεμινιστικός δε θα είναι μετασχηματισμός, αλλά απλώς μία ακόμη μετάβαση!